Gepubliceerd op 13-06-2017

Clemenceau, Georges Eugène Benjamin (1841-1929)

betekenis & definitie

Frans politicus; van 1906-09 en van 1917-20 minister-president.

Clemenceau werd in de Vendée geboren als zoon van een arts. Hij studeerde medicijnen in Parijs, maar raakte daar vooral geïnteresseerd in de politiek. Van 1865-69 werkte hij in de Verenigde Staten als correspondent voor een Parijse krant en als docent Frans aan een meisjesschool in Connecticut. Na zijn terugkeer in Frankrijk ging hij in de politiek. In 1870 werd hij burgemeester van Montmartre. Als lid van de Nationale Vergadering stemde hij in 1871 tegen het vredesverdrag met Duitsland, dat de Frans-Duitse oorlog (1870-71) afrondde.

Tot 1876 hield Clemenceau zich bezig met de gemeentelijke politiek van Parijs. In dat jaar werd hij als leider van de Radicalen in het parlement gekozen. Hij toonde zich een fel voorstander van een revancheoorlog tegen Duitsland. Het temperament waarmee Clemenceau zijn tegenstanders te lijf ging, bezorgde hem de bijnaam `le tigre' (de tijger). In 1893 werd hij niet herkozen; Clemenceau keerde terug naar de journalistiek. Als journalist speelde hij samen met de schrijver Emile Zola en de socialist Jean Jaurès een niet onbelangrijke rol in het verdedigen van de ten onrechte van spionage verdachte joodse kapitein Alfred Dreyfus, een zaak die in Frankrijk tot een grote affaire uitgroeide, vooral door het antisemitisme dat eruit naar voren kwam.

In maart 1906 werd Clemenceau minister van Binnenlandse Zaken. In oktober van datzelfde jaar vormde hij zélf een kabinet, waarin hij de post van minister van Binnenlandse Zaken behield. In deze functie trad hij hard op tegen de grote stakingen van 1906. In 1909 trad Clemenceau af, als gevolg van een menigsverschil over de marine. In 1913 richtte hij het blad L' Homme libre op, dat hevige kritiek uitoefende op de Franse politiek en krachtig waarschuwde tegen de Duitse bedreiging. Vanwege de felle kritiek op het weinig efficiënte Franse militaire optreden, werd het blad in 1917 door de censuur verboden. Een dag later verscheen L'Homme enchaîné, dat bijzonder populair werd bij de frontsoldaten.

In november 1917 deed president Raymond Poincaré een beroep op Clemenceau een kabinet te vormen. Clemenceau werd minister van Oorlog en zette het parlement vrijwel buiten spel. Hij reorganiseerde het leger en voerde met succes actie om het moreel bij burgers en militairen te verbeteren.

Op de vredesconferentie van Versailles speelde Clemenceau een belangrijke rol. Hij wilde Duitsland definitief uitschakelen, zodat het in de toekomst niet meer tot agressieve avonturen in staat zou zijn. Onder druk van de Britse premier David Lloyd George en de Amerikaanse president Woodrow Wilson moest Clemenceau zijn eisen matigen. In Frankrijk was inmiddels op zijn beleid kritiek ontstaan. De kritiek van links richtte zich tegen zijn dictatoriaal optreden en die van rechts tegen zijn toegevendheid ten opzichte van de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Clemenceau werd in 1920 dan ook niet als president gekozen, waarna hij eveneens als premier aftrad. Zijn politiek rol was hiermee grotendeels uitgespeeld.

< >