naam van alle theorieën, die leeren, dat het bestaan van God met zekerheid voor ons kenbaar is. Het Atheïsme ontkent de bewijsbaarheid of het feit van het bestaan van God (Godloochenaars); het Pantheïsme leert, dat God en wereld (de stof) één enkele zelfstandigheid vormen; deze oude en veelvuldig veroordeelde dwaling werd in nieuweren vorm verbreid door Spinosa, Kant, Fichte, Schelling, Hegel en anderen; zij voert logisch tot de ontkenning van goed en kwaad enz. Ook de → Theosophie berust grootendeels op deze dwaling. Het Deïsme erkent, in tegenstelling met het Pantheïsme, wel een persoonlijken God, doch loochent Diens inwerking op de menschen en de wereld. Het Agnosticisme leert, dat het verstand niets bovenzinnelijks, dus ook niet het wezen van God of van de geschapen natuur kan kennen.
Het Monotheïsme is de wijsgeerige en godsdienstige wereldbeschouwing, die één hoogste, persoonlijk, bovennatuurlijk Wezen aanneemt, van Hetwelk alles afhankelijk is; de monotheïstische godsdiensten zijn Christendom, Jodendom, Mohammedanisme.
Tegenover het monotheïsme staat het Polytheïsme, het veelgodendom der heidenen, hoofdzakelijk bestaande uit fetichisme (aanbidding van natuurkrachten), zoölatrie (van dieren), sabaisme (van sterren), anthropomorphisme (van goden, die verheven menschen zijn: mythologie), dualisme (van twee hoogste princiepen, één goed en één kwaad). Het overgroote deel van de menschheid is nog polytheïstisch.
