In Ter-Apel staat nog het Kruisheerenklooster Domus Novae Lucis, een van de weinige gebouwen der Orde, die na de Reformatie zijn overgebleven. Gebouwd in 1465, op de plaats waar van 1216 tot 1427 een klooster der Praemonstratensers had gestaan (Domus Lucis), onder den mag.-gen.
Peregrinus Deschamps en den eersten prior Henricus van der Berghe. De laatste prior Johannes Emmen ging in 1603 tot het Protestantisme over, huwde en bleef er als dominee wonen.
De trouwgebleven priesters hadden reeds het klooster verlaten. In 1619 werd dit eigendom van de stad Groningen.
Met zijn dubbele gracht en twee poortgebouwen geldt dit Groningsche klooster als type van de meeste Nederlandsche, vooral Drentsche kloosters der 15e eeuw. De staat heeft het overgebleven gedeelte onlangs gerestaureerd: de kerk staat in dienst der Protestanten, het gebouw is domineeswoning.Lit.: Eezelmans en Boer, Het oude klooster TerApel (z.j.); van Heussen, Historia Episcopatus Groningensis (1769); C. H. Peters, in: Nieuwe Drenthsche Volksalmanak (jg. 16 1897); Hermans, Annales O.S.C. (I, 128 vlg.). Beijersbergen v. Henegouwen.