Oeroude Egyptische god, in verband met de vruchtbaarheidbrengende Nijloverstroomingen als de god van het opbloeiende plantenrijk, vooral te Busiris, onder de gedaante van een pijler, vereerd. Reeds vroeg werd O. echter ook de beschermgod der dooden, en als zoodanig was zijn hoofdheiligdom te → Abydos. Hier werden spelen gehouden, waarin de dood en de zgn. opstanding van O. werden voorgesteld (voor deze Osirissage, zie → Isis) en zijn echtgenoote Isis de hoofdrol speelde. Aan 0. werd de voornaamste rol in het doodenoordeel toegeschreven (zie onder: Osiris’ oordeel).
In het Hellenistisch tijdperk werd O. onder den naam van Serapis door de Ptolemeeën gehelleniseerd.Lit.: H. Junker (Kath.), Die Völker des antiken Orients (1933) ; V. Ermoni (Kath.), La religion de l’Egypte Ancienne (1909); A. Erman-H. Ranke, Die Rehgion der Aegypter (21934).
Osiris’ oordeel In hoofdstuk 125 van het beroemde Egyptische Doodenboek (zie → Egypte) wordt de aankomst der ziel in het hiernamaals beschreven. Een beschrijving van het oordeel zelf bezitten wij niet, maar vsch. voorstellingen ervan zijn ons bewaard gebleven. Anoebis, de god met den jakhalskop, ziet gewoonlijk de weegschaal na, waarop aan de eene zijde het hart van den doode ligt en aan de andere een veder, het symbool der waarheid. Is het hart licht van zonden, dan zinkt de schaal aan de andere zijde door en is het oordeel gunstig. Thot, de god met den ibiskop, schrijft het resultaat op en deelt het mee aan Osiris. Naast de weegschaal staat het monster Amemit, dat de zielen, die veroordeeld worden, verslindt. Is het resultaat gunstig, dan voert Horus de ziel tot voor Osiris en wordt haar toegelaten te verblijven op het eiland der zaligheid.
Lit.: Lehmann-Haas, Textbuch zur Religionsgesch. (21922). Bellon.