Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 29-10-2019

Origenistenstrijd

betekenis & definitie

Reeds tijdens zijn leven had Origenes, naast groote bewonderaars als de bisschoppen van Caesarea en Jerusalem en zijn enthousiasten leerling S. Gregorius den Wonderdoener,ook tegenstanders. Hij moest protesteeren tegen vervalsching zijner geschriften, waardoor men hem natuurlijk gemakkelijk als ketter kon voorstellen. Ook had hij zich tegenover paus Fabianus te verdedigen.

Omstreeks 300 werd zijn leer aangevallen door S. Methodius van Olympus en Petrus van Alexandrië. Hij werd echter verdedigd door St. Athanasius en hooggeschat door de andere groote Grieksche Kerkvaders: Basilius en Gregorius van Nazianze.

Een eeuw later werd er heftig over O. gestreden, vooral tusschen S. Hiëronymus en Rufinus. De laatste had een gekuischte bewerking van Origenes’ De principiis bezorgd, terwijl de eerste een letterlijke vertaling gaf. Heftiger en algemeener werd de strijd in de 6e eeuw.

Monniken en bisschoppen stonden tegenover elkaar als Origenisten en anti-Origenisten. Op een synode van Konstantinopel in 543 werden de dwalingen van O.in 15anathematismen veroordeeld. De veroordeeling werd door paus Vigilius en alle patriarchen bekrachtigd. Het kan hier niet worden uitgemaakt, of al die dwalingen inderdaad door O. geleerd waren (we vermeldden boven, dat zijn werken reeds tijdens zijn leven vervalscht werden).

De veroordeeling was vooral bedoeld om aan den ergerlijken strijd vooral tusschen de monniken radicaal een eind te maken. Ze had echter zeer ernstige gevolgen, want hieruit ontstond de → Driekapittelstrijd. De Origenes-kwestie raakte nu geheel op den achtergrond en de eigenlijke Origenistenstrijd is dan weldra geëindigd.Lit.: Diekamp, Die Origenistischen Streitigkeiten im 6. Jahrh. (1899); Dict. Théol. Cath. (XI, 15651588); Lex. Theol. Kirche (VII 1935, 780 vlg.). Franses.

< >