Provincie in N. Spanje bij de Pyreneeën; opp. 10 506 km2, ca. 350 000 inw. (1930).
De hoofdstad is Pamplona. De Navarreezen zijn een mengvolk van Basken en Goten.
Zij zijn krachtig, werkzaam en scherpzinnig, maar ook ijdel, driftig en onbuigzaam. Vele zijn jager, smokkelaar of soldaat.
Voor godsdienst enz., zie → Spanje. Sipman GeschiedenisN. was een koninkrijk sinds de afscheiding van het Frankische Rijk met als eersten koning Sancho I (905-925). Het lag destijds, doorsneden door de Pyreneeën, deels in Spanje, deels in Frankrijk. Sancho III (1001-’30) breidde N. uit tot de Ebro. Door erven en huwelijk kwam het achtereenvolgens aan graaf Thibaud van Champagne (1234), aan Philips den Schoonen van Frankrijk (1285), aan Philips van Evreux (1328), aan Johan II van Aragon (1425), aan Jean d’Albret (1484), wiens heerschappij, wegens inlijving van het gebied ten Z. van de Pyreneeën d.i. Opper-Navarra door Ferdinand den Katholieken bij Spanje f1512), tot Neder-Navarra beperkt werd. Dit gebied ten N. van de Pyreneeën kwam in 1548 door het huwelijk van Jeanne d’Albret aan Antoon van Bourbon en ten slotte door diens zoon Hendrik IV in 1607 voorgoed bij Frankrijk. De koningen van Frankrijk voerden tot 1830 den titel: koning van Frankrijk en Navarra. Het Fransche gedeelte van N. is thans het dept. Basses Pyrenees.
Lit.: Boissonnade, Hist. de la réunion de N. è, la Castille (1893) ; Palanco Romero, Compendio de la hist. de N. (1926). Wachters