Epirogenese - Epirogenese of vastelandsvorming, noemt men in de geologie de langzame (seculaire) verticale bewegingen van de aardkorst. In tegenstelling tot de orogenetische (gebergtevormende) bewegingen is de e. niet aan bepaalde zones of tijdperken gebonden.
Men vat de e. wel op (Stille) als zeer groote plooiingsgolven, die, evenals de gewone plooiing, in tangentieele krachten hun oorsprong zouden hebben. Maar het valt moeilijk bij de groote starheid der betrokken continenten aan directe plooiing te denken. Veeleer is de hoofdoorzaak te zoeken in de isostatische compensatie van het drijvend evenwicht der vastelanden, wanneer dit bijv. door gebergtevorming of erosie verstoord is. → Gebergtevorming.
Klassieke voorbeelden zijn o.a. de rijzing van Skandinavië na den Ijstijd en de daarmee gepaard gaande daling van de kusten van Noorden Oostzee. Minder onmiddellijk sprekend, maar even onbetwistbaar: de laaten na-Tertiaire rijzing van de Alpen en de Fransch-Duitsche middelgebergten.
Lit.: Gebergtevorming.
Jong