As (rome) - Rom. gewicht en Rom. munt. As beteekent oorspronkelijk: eenheid; het geheel tegenover de deelen. Zoo beteekent: heres ex asse, universeel erfgenaam. Bij de maten beteekende a. de eenheid; als lengtemaat: een voet; in gewicht: een pond; als vlaktemaat: een morgen. In het muntwezen was de as een zgn. pond (libra) koper, ongeveer 280—300 gram.
Deze assen, gegoten op dat gewicht, dragen een Januskop, een prora (voorste deel van een schip) en het waardecijfer I of L. De deelen daarvan, met dezelfde namen als de deelen van een geheel: semis (½), geteekend met S; triens (⅓ met • • • • (4 kogeltjes); quadrans (¼) met • • • ; sextans (⅙ met • • ; uncia (1/12) met •, vertoonen verschillende godenkoppen. De invoering van dezen koperen as van een pond en van zijn deelen stelt men kort na 338 v. Chr. Plotseling zien we in de 3e eeuw v. Chr. deze as dalen tot op de helft van het gewicht en daarna vrij ongemerkt op 41 gram. Sinds 269 v. Chr., tegelijk met het invoeren van den zilveren denarius,werden geslagen de asses sextantarii: 54,59g. Daarmee werd het Rom. muntwezen weer in orde gebracht; de verhouding van de waarde van zilver en koper gesteld op 120 :1. 1 Denarius was 10 asses. In 217 v. Chr. werd dit 16 asses.
De as werd nl. op het gewicht van 1 ons (27,3 g) gereduceerd; in 89 v. Chr. op de helft daarvan. De geringe waarde van den as werd dan ook spreekwoordelijk; bijv. assis non facere, geen duit waard achten. De as, waarvan de waarde aanvankelijk ca.90 cent bedroeg, was in Cicero’s tijd niet meer dan 2½ cent. In de burgeroorlogen hadden verschillende emissies van assen plaats, die den beeldenaar vertoonen van Pompeius, Caesar en Augustus. In den keizertijd zien we den beeldenaar des keizers. Bij de invoering van den zie Antoninianus verdween de as na een ongeveer 600-jarig bestaan. Davids