(1818-1883), Duits filosoof, econoom en politicus, stamt uit een oud rabbijnengeslacht, doch ging in 1824 met heel het gezin tot het Protestantisme over. Zijn moeder was een Hollandse.
Hij studeerde staatswetenschappen, geschiedenis en filosofie te Bonn, Berlijn en Jena. De grond van zijn wijsgerig denken was Hegel, met wie hij echter na betrekkelijk korte tijd verklaarde te breken.
Hij huwde in 1843 met Jenny von Westphalen, die voorzaten in de Engelse adel had. In zijn geboortestreek nam hij deel aan de radicale oppositie van een deel der bourgeoisie.
Daar (Rheinische Zeitung) en ook te Parijs (Deutsch-Französische Jahrbücher; Vorwärts) onderscheidde hij zich als journalist. Met Friedrich Engels, zijn boezemvriend, publiceerde hij te Parijs een boek van betekenis, Die heilige Familie.Toen hij, onder druk van de Pruisische regering, ook Frankrijk moest verlaten, week hij uit naar Brussel. Daar stond hij weldra aan het hoofd van het geheime „Verbond van Rechtvaardigen” (spoedig „Bond der Communisten” geheten) en publiceerde er in 1848 het Manifest der Kommunistischen Partei (Proletarier aller Länder vereinigt Euch). Met de Februarirevolutie uit België verbannen, keerde hij naar Keulen terug, redigeerde er de Neue Rheinische Zeitung (Juni 1848-Mei 1849), doch moest andermaal uitwijken. Als banneling te Londen sedert 1849 publiceerde hij in voor hem zeer benarde en pijnlijke omstandigheden het eerste deel van Zur Kritik der politischen Oekonomie (1859), dat later door hem zelf omgewerkt werd tot het eerste deel van Das Kapital. Kritik der politischen Oekonomie (het tweede en derde deel werden door Marx ontworpen en later door Engels gepubliceerd). In de stichting van de Eerste Internationale Vereniging van Arbeiders nam Marx actief deel (1864).
Hij inspireerde het statuut van die vereniging, dat op een congres te Genève aanvaard werd (1866). Zijn voortdurende strijd tegen socialistische richtingen, die volgens hem de gang van de geschiedenis miskenden, leidde tot het breken met Bakoenin en met het anarchistisch congres te ’s-Gravenhage (1872). Hij trok zich toen uit de strijdende politiek terug, doch behield een adviserende invloed op de ontwikkeling van het socialisme, waarvan hij tot zijn dood als de grootmeester werd erkend. Het Marx-Engels Instituut, in 1920 te Moskou opgericht, verzorgt een historisch-critische uitgave van zijn werken. E. L.
