De opvatting dat alles te herleiden is tot materie. De tegengestelde metafysische opvatting is idealisme, dat stelt dat de werkelijkheid zoals de mens die kan kennen, fundamenteel mentaal van aard is, en ook mentaal wordt geconstrueerd.
Materialisme is een vorm van filosofisch monisme: het stelt dat materie de fundamentele substantie in de natuur is en dat alle dingen, inclusief mentale aspecten en bewustzijn, resultaten zijn van materiële interacties.
Materialistische theorieën worden verdeeld in drie groepen.
- Naïef materialisme identificeert de materiële wereld met specifieke elementen (bijvoorbeeld het schema van de vier elementen - vuur, lucht, water en aarde - bedacht door de presocratische filosoof Empedocles).
- Metafysisch materialisme onderzoekt aparte delen van de wereld in een statische, geïsoleerde omgeving.
- Het dialectisch materialisme bouwt verder op de hegeliaanse dialectiek en en denkt in tegenstellingen om de wereld op materiële basis te verklaren.
