(bolsjə'vismə) o. [Rus. meerderheidspartij] Russisch kommunisme.
Enc. Het bolsjevisme heeft zich in Rusland langzamerhand ontwikkeld uit verschillende stromingen,
o. a. het nihilisme, die alle tegen het absolutistisch tsarisme waren gericht. In 1898 werd uit alle bestaande socialistische groepen, een Russische sociaaldemokratische partij gesticht; in 1903 had de scheiding tussen bolsjeviki en mensjeviki of de minderheidspartij plaats. De revolutie van februari 1917 bracht het tsarisme ten val en een gemengd burgerlijk-socialistisch bewind tot stand met aan het hoofd o. a. Kerenski. Dat bewind werd tijdens de Oktober-revolutie van datzelfde jaar omvergeworpen door de bolsjevisten die een sovjetrepubliek stichtten onder de leiding van Lenin en Trotzki. Lenin’s programma werd ten uitvoer gebracht o. a. de volgende punten ;
1. de staatsmacht komt in handen van het proletariaat (diktatuur van het proletariaat);
2. het grondbezit wordt afgeschaft, de landerijen genationalizeerd, evenals de banken, die tot één algemene staatsbank worden verenigd, onder de kontrole der arbeiders- en soldatenraden ;
3. er bestaat algemene arbeidsplicht en gelijke bezoldiging;
4. weg met de oorlog, een produkt van het kapitalisme;
5. de grootindustrie wordt staatstrust;
6. de buitenlandse handel is staatsmonopolie ;
7. de landbouw moet door kollektieve gemechanizeerde grootbedrijven verbeterd worden;
8. de staat zorgt voor voldoende goedkope levensbehoeften voor zijn burgers;
9. invoering van algemene leerplicht, bevordering van hygiëne en sport en van proletarische kultuur;
10. godsdienst is een kapitalistisch vergif en moet met de scherpste middelen bestreden worden.
Generaal Wrangel streed, aan het hoofd van het Witte leger, enige tijd tegen de bolsjevisten. Tsjitsjerin was van 1918-1930 kommissaris van Buitenlandse Zaken. Na het slagen in Rusland van het bolsjevisme, dat de wereldrevolutie predikt, werden ook in andere lauden (Hongarije, Beieren enz.) radenrepublieken gesticht, die van korte duur waren. In China hebben de bolsjevisten de burgeroorlog aangehitst en overal, waar zij optraden, gingen zij zich te buiten aan bloedige wreedheden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben de bolsjevisten punt 10 enigszins gewijzigd door de Russischortodoxe Kerk te erkennen, die ze echter gebruiken voor hun eigen doeleinden. Het grote doel der bolsjevisten is en blijft de wereldrevolutie en zij doen thans hun invloed voelen in de eerste plaats in de Russische grensstaten, maar ook in geheel Europa en in de Aziatische en Afrikaanse kolonies, waar zij de opstand prediken tegen de overheersers.
