(19e eeuw) (euf.) sterven. Het beeld van de dode die ‘slaapt’ vinden we al terug in de bijbel (in Lucas 8: 52 en 53, wanneer Jezus wordt gevraagd om het twaalfjarige dochtertje van Jaïrus te genezen) en in al de Germaanse talen, nog voor het Christendom van zich liet spreken (zie Reinsma 1992, blz. 56). Hetzelfde beeld zien we ook in het gelijkaardige ‘insluimeren’ en in ‘ontslapen*’; ‘rusten*’. Iemand ‘laten inslapen’ is dan weer een eufemisme voor euthanaseren, al wordt dat laatste woord ook door velen (met name tegenstanders van euthanasie) als een eufemisme beschouwd. Men kan zowel mensen als dieren ‘laten inslapen’, alhoewel het resultaat niet altijd fataal hoeft te zijn. Vgl. iemand een spuitje* geven. In het Engels gebruikt men het eufemisme ‘to put away (down; out; to sleep).
• Ook euphemistische benamingen zijn dikwijls woorden, die in eene engere beteekenis worden opgevat dan die, welke zij gewoonlijk hebben. Zoo beteekent schalk thans schelmsch kind, in het Middelnederlandsch echter een laag persoon of ploert. Overlijden is oorspr. ‘voorbijgaan’, inslapen beteekent ook thans nog ‘den slaap vatten’; zij worden thans echter gewoonlijk euphemistisch voor ‘sterven’ gebruikt. (Jan te Winkel: Geschiedenis der Nederlandsche taal. 1901)
• Vijf nieuwe poesjes erbij. Bij elkaar is Lamperijn nu, vier jaar oud, de moeder van negenentwintig. We zullen er drie weg laten halen door het asiel, dat van ‘doen inslapen’ spreekt. (Renate Rubinstein: Sta ik toevallig stil. 1970)
• „Het is jammer, dat sterven nog een taboe is. Het is dwaas, dat sommige mensen daar niets over willen horen. Er wordt dan altijd naar eufemismen gezocht; je weet wel: „Hij overlijdt" of „Hij slaapt in". Dat is idioot. Wij mensen leven met de dood voor ogen, dat is een heel normale zaak. We moeten gewoon rekening houden met het feit, dat we eens zullen sterven. (Limburgsch dagblad, 06/11/1971)
• Maandagochtend meldde de radio via „Spitsuur Amsterdam" (VARA) hoezeer de' kattenboot in de nesten zit. Geld, man(vrouw)kracht daar schort het aan. Aan poezen niet. Hamert u daar nou vooral op" verzoekt mevrouw Van Weelde, „dat de mensen hun dieren laten helpen, (een eufemisme voor steriliseren) en als er een nestje komt, ja dan moeten die pasgeboren poesjes, al is het verschrikkelijk, zachtjes inslapen". (NRC Handelsblad, 11/07/1972)
• ‘Dat één zo’n dier zo’n watersnood kan veroorzaken. Wat heb je met hem gedaan?’
‘Ik heb hem laten inslapen.’ (Maarten ‘t Hart: Onder de korenmaat. 1991)
• Taalvervuiling, aldus Eric Beauchemin uit Hilversum. Immers, euthanasie geldt pas als er sprake is van ondraaglijk lijden. Ook ontbreekt bij de zwerfkatten de herhaald uitgesproken wens te sterven. De Dierenbeschermer had "laten inslapen" kunnen zeggen, als iets nauwkeuriger eufemisme. Doden en doodgaan van dieren blijkt steeds weer een gevoelige zaak. In januari werd gesproken van een gekke koe die was "overleden" ofwel "bezweken". (De Volkskrant, 29/03/1997)
• Omdat ik het al helemaal niet aan zou durven om bij twee mensen kort na elkaar een euthanaticum in te spuiten en omdat beide echtelieden het liefst gelijktijdig wilden inslapen, werd afgesproken dat Gert-Jan en ik tegelijk het middel zouden toedienen. (Trouw, 13/11/1999)
• … mijn oude hond heb ik een paar maanden geleden moeten laten inslapen. (A.C. Baantjer: De Cock en de moord in de hondsdagen. 2008)
• Ik heb mijn kat laten inslapen omdat hij in huis plaste … (Susan Smit: Letterhonger. 2008)
• Onderin stond het PS’je: ‘de hond pist de laatste tijd vaak in huis – als het goed is laten we haar inslapen.’ (Lize Spit: Het smelt. 2016)
• Hebben jullie nu eindelijk eens die ouwe hond laten inslapen? (Catalijn Claes: Waakvlam van de hoop. 2017)
• Dat is ons huis. Daarin overleefden drie meiden de puberteit en daarin voedden we een pup op die we twaalf jaar later in datzelfde huis moesten laten inslapen in haar mandje. (Marjan van den Berg: Requiem voor een Pietje. 2018)
• Het woord 'inslapen' is al een eufemisme voor doodgaan, en 'moeten laten inslapen' ziet er minder actief uit dan 'doden', maar het betekent toch nog altijd 'het inslapen veroorzaken'. Zet je daar 'ik' of 'we' bij, dan benadruk je hoe dan ook dat er 'schuldigen' in het spel zijn. De lijdende vorm is een taalmiddel om in die gevallen onnodige directheid te vermijden. (Trouw, 25/04/2022)