Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2025)

Gepubliceerd op 04-02-2025

gans sakker koek en vijgen

betekenis & definitie

(17e eeuw) bastaardvloek. Reeds bij Bredero (1612): "O hongdert Turcken! o gants sacker koeck en Vygen!". Vgl. gans bloed; gans elementen; gans sacker willigen.

• Eene menigte voorbeelden van populaire woordspelingen leveren ons de zoogenaamde ‘bastaardvloeken’, zooals in het Mnl. goy of by goy (= bij God), seker (en in de 17e en 18e eeuw seper = sacre), keren (= kerst, d.i. Christus), wetecree of wetekey (= dat wete Kerst), hulpe longeren (= help, longen) en longeren dermen; wajen (= Wat Jezus!), by gans bieren (= bij Gods nieren), in de 17e en 18e eeuw beget (= bij God), gans bloed (= Gods bloed), gans bloemerherten (= Gods bloedend hart), gans wonden of honden (= Gods wonden), gans doot (= Gods dood), gans lijden, gans kruis, gans lichters, gans velten, gans elemalementen of velementen (= Gods elementen), gans vijfmenten, gans sackerventen (= Gods sacrementen), gans sacker sinnen (= Gods sacre sang), gans sacker willigen (= Gods sacre wil), gans sacker koek en vijgen, gans suycker elekaarten (= Gods sacre heilige quarten), selleweken of gans elleweken (= Gods heilige weken), gans sakkerlysjes (= Gods sacre calice), pots longeren (= Gods longen), seldrement (= sacrement), zeven zakken met krenten (= zeven sacrementen), en nog heden: gut of grut (= God), wel gomp alle moppen (= wel God almachtig!), pot vol blommen (= God verdomme), jandomme (= God doem me), jandorie (= Gods glorie), heer in Den Haag (= Heer in den Hemel), sapperdekriek (= sacre Christ), jemenie of jerum (= Jezus Maria), duivekater (ook een soort broodje = duivelskater), blikslagers of blikkisch (= bliksemsch), enz. (Jan te Winkel: Geschiedenis der Nederlandsche taal. 1901)
• Gans sakker koek en vijgen. De ouwe knorrepot en de ouwe gek staan tegen elkaar te kalkoensche-hanen. Kst, kst, kst! (Herman Felix Wirth: Hervorming en wedergeboorte: een Nederl. drama in 5 bedrijven. 1911)
• O honderd Turken! o gans sakker koek en vijgen! (Oogst der tijden: keur uit de werken van schrijvers en dichters aller volken en eeuwen. 1940)

< >