Panticapaeum (Παντικαμαιον), belangrijke griekse kolonie aan de cimmerische of scythische → Bosporus (2), thans Kertsj op de gelijknamige oostelijke landtong van de Krim. Panticapaeum werd ca. 550 vC door Milete gesticht in scythisch (voordien cimmerisch) gebied en beheerste de toegang tot de Zee van Azow.
Van het begin van de 5e eeuw vC tot in de 4e eeuw nC was het de hoofdstad van het → Bosporus-rijk, dat het oostelijk deel van de Krim en in zijn bloeitijd (4e eeuw vC en 2e en 3e eeuw nC) ook uitgestrekte gebieden langs de Zee van Azow omvatte. De invallen der Hunnen maakten in de 4e eeuw een eind aan het rijk en aan de grote welvaart van zijn hoofdstad, welke te danken was aan haar handel (vooral graan en gezouten vis) en haar hoog ontwikkelde industrie (o.a. gedreven goud- en zilverwerk).Panticapaeum was gelegen op de terrassen van een heuvel, waarvan de top de acropolis vormde. Opgravingen hebben vele antieke bouwwerken en kunstvoorwerpen aan het licht gebracht, waaruit blijkt dat sinds ca. 300 vC de inheemse invloeden in Panticapaeum begonnen te overheersen. Bekend zijn de typische in en rond Panticapaeum gevonden grafmonumenten met beschilderde binnenwanden.
Lit. E. Diehl (PRE 18, 2 (3), 780-825). V. Blavatskij (EAA 2, 930-936). - V. Gaidukevic, Antieke steden op de noordkust van de Zwarte Zee (russisch, Moskou 1955). Id., P. (russisch, ib. 1957). [Nuchelmans]
