1.
Naam van een der uitgebreidste en belangrijkste romeinse patricische gentes. Tot de gens Comelia, die tijdens de republiek met de gentes → Aemilia, Claudia, Fabia en Valeria de hoogste adelstand vormde, behoorden o.a. de families der → Cossi, Scipiones, Lentuli, Cethegi, Dolabellae en Sullae (tot ca. 250 vC Rufini geheten). Een plebejische tak der gens bestond uit de Comelii → Balbi en alle Comelii die door toedoen van Sulla of later het romeinse burgerrecht verkregen, o.a. de → Galli en de Nepotes. Van de → Cinnae en de Sisennae is het dubieus of ze tot de patricische of de plebejische tak behoorden. Ongeveer een kwart zowel van de principes senatus als van de pontifices maximi van de republiek kwam uit de gens Comelia voort.Lit. F. Münzer, Römische Adelsparteien und Adelsfamilien (Stuttgart 1920).
2. Cornelius Severus, romeinse epische dichter uit de tijd van keizer Augustus, vriend van Ovidius, die aan hem zijn Epistula ex Ponto 4,2 richtte. Van Cornelius’ werk - o.a. een Bellum Siculum - zijn slechts dertien fragmenten bewaard, waaronder bij Seneca maior (Suasoriae 6,26) een passage van 25 hexameters over Cicero’s dood. Deze bevestigen Quintilianus’ oordeel dat Cornelius een beter verzenmaker dan dichter was.
Lit. F. Skutsch (PRE 4, 1509v).
3. Cornelius Labeo trachtte in de 3e eeuw nC door een rationalistische interpretatie der heidense goden de oude romeinse godsdienst nieuw leven in te blazen. Zijn werken zijn verloren gegaan, maar hebben veel godsdiensthistorisch materiaal geleverd aan Macrobius en aan christelijke auteurs als Amobius en Augustinus.
Lit. G. Wissowa (PRE 4, 1351-1355). [Nuchelmans]
4. Cornelius, bisschop van Rome (251-253). In de boetepraktijk vertegenwoordigde Cornelius de mildere richting. Door de minderheid van de geestelijkheid van Rome werd Novatianus tot tegenpaus gekozen. Een synode bekrachtigde Cornelius’ optreden. Cornelius schreef verschillende brieven, waarvan twee aan Cyprianus (49-50) volledig bewaard zijn. Bij de vervolging van Gallus werd Cornelius verbannen. Hij werd in de catacombe van Callixtus begraven.
Lit. J. Wilpert, Die Papstgraber und die Caciliengruft in der Katakombe des Hl. Kallistus (Freiburg 1909). E. Gaspar, Geschichte des Papsttums 1 (Tübingen 1930) 66-70. [Bartelink]
