Het rechts draaiende of d-wijnsteenzuur is het gewone wijnsteenzuur, Acidum tartaricum, dat naast citroenzuur een van de meest verspreide plantenzuren is. Het zure kaliumzout is slecht oplosbaar in water en zet zich als wijnsteen (grijs uit witte rood uit rode wijn) in wijnvaten tegen de wand af; het kan gereinigd worden door omkristallisatie uit veel heet water (Tartarus depuratus, Cremor tartari) en wordt gebruikt bijv. voor de bereiding van zuiver kaliumcarbonaat door gloeiing.
Met sterke zuren geeft het het d-wijnsteenzuur, dat in grote prisma’s kristalliseert, gemakkelijk oplosbaar is in water (1 deel in 0,76 delen bij 15 gr. C.) en in alkohol, niet in aether. Het zuur heeft een aangenaam zure smaak en wordt gebruikt in de limonadefabricage, in de ververij, voor bruispoeder (mengsel van 30 dln natriumbicarbon., 30 wijnsteenzuur, 40 rietsuiker, geeft koolzuurontwikkeling met water). De zouten heten tartraten en vormen twee reeksen, de zure en de normale tartraten. Door oplossen van wijnsteen in kaliloog ontstaat het normale kaliumtartraat, door oplossen in natronloog het Seignette -zout. Door koken van wijnsteen met antimoonoxyde ontstaat braakwijnsteen (z ook Fehlings proefvocht).Verhit men d-wijnsteenzuur met iets water op 165 gr. C., dan ontstaat het niet optisch actieve meso- of antiwijnsteenzuur, dat niet splitsbaar is en daarnaast het eveneens inactieve druivenzuur, dat volgens verschillende methoden splitsbaar is in d-wijnsteenzuur en het links draaiende 1-wijnsteenzuur, dat behalve in zijn draaiingsrichting verder volkomen met d-wijnsteenzuur overeenstemt (z asymmetrie, asymmetrisch koolstofatoom). Het druivenzuur zelf wordt een enkele maal naast gewoon wijnsteenzuur in druivensap gevonden.
DR J. VAN ALPHEN
Cremortart is eigenlijk een afkorting van Cremor Tartari — room van de wijnsteen. Men duidt hiermede aan het zure kaliumzout van wijnsteenzuur (Tartras kalicus acidus). Het is een wit, kristallijn, zuur smakend poeder, dat als zacht laxans wordt gebruikt. Een mengsel van cremortart met gezuiverde zwavel is een nog altijd gebruikt volksmiddel zgn. „ter bloedzuivering”. Ook dit mengsel werkt laxerend.
