(of van Velzen), Hollands edelman, bekend door zijn deelneming aan het complot tegen graaf Floris V, die hij met eigen hand heeft neergehouwen (27 Juni 1296). Hij moet behoord hebben tot het riddermatige geslacht van Velsen en was een zoon van Albrecht van Velsen.
Hij komt sinds 1276 voor als ambachtsheer van Beverwijk en Wijk aan Zee; ook was Van Velsen beleend met de heerlijkheid Noordwijk. Vermoedelijk hield hij zijn hoofdverblijf op het kasteel Kronenburg aan de Vecht bij Loenen. Na de moord op Floris V zocht hij een toevlucht op deze burcht, die werd omsingeld en ten slotte vermeesterd. Hijzelf werd na foltering terechtgesteld, volgens latere overlevering door gerold te worden in een „spijkervat”. Zijn goederen vervielen aan de grafelijkheid. De beweegreden voor zijn daad is duister. Een kort na de moord ontstaan volkslied waaraan P. Cz. Hooft de stof voor zijn drama Geeraerdt van Velsen (1613) heeft ontleend, spreekt van wraak voor de ontering van Van Velsen’s vrouw door de graaf, doch dit is een ook van elders bekend sage-motief, waaraan geen historische waarde mag worden toegekend.Lit.: L. Ph. v. d. Bergh, De geslachten v. V. en v. Woerden, in: Bijdr. voor Vaderl. Gesch. en Oudh.kunde, N.R. VII (1872) ; H. J. J. Scholten, Uit het verleden van Kennemerland (Den Haag 1947), blz. 17; over het volkslied schreven R. G. Boer in: De Gids, 1899 II, blz. 273-309, en A. G. Bouman in: Tijdschr. v. Gesch. XLIX (1934), blz. 24-35.
