Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-01-2023

Aleksandr Fedorowitsj KERENSKIJ

betekenis & definitie

Russisch politicus (Simbirsk, thans Oeljanowsk, 22 Apr./ 4 Mei 1881), was advocaat te Saratow en St Petersburg. In 1912 werd hij leider der „Arbeidersgroep” (de zgn.

Troedowiki) in de 4de Doema. Van een openlijk belijden van zijn sociaal-revolutionnaire overtuiging kon toen nog geen sprake zijn. Bij het uitbreken va n de Maartrevolutie van 1917 werd Kerenskij minister van Justitie en als zodanig het enige socialistische lid van het Voorlopig Bewind. Belangrijker was zijn functie van vice-president der Petersburgse sovjet (arbeiders- en soldatenraad), die de eigenlijke macht in handen had. Schitterend redenaar en man van goeden wille was hij een karakteristieke figuur van de eerste — illusionistische — periode der Russische revolutie. De hand over hand toenemende ordeloosheid in het leger zag hij als een groot gevaar. Als minister van Defensie (Mei) trachtte hij de discipline te herstellen met behulp van soldatenraden en door wederinvoering van de doodstraf. Te snel ging hij nu over tot het ontketenen van het laatste Russische offensief tegen de Centralen tussen Brody en de Tatarenpas in Galicië (30 Juni; z Broesilow). In Juli werd hij minister-president: met de burgerlijken had hij onenigheid gekregen over de agrarische en nationale kwestie. Hij zag de noodzakelijkheid er van in, met het verstrekken van land aan de boeren en van zelfbestuur aan de randvolken niet te wachten tot het sluiten van de vrede. Een opstand der bolsjewiki werd neergeslagen: Lenin vluchtte naar Finland. Ondanks zijn zwakke gezondheid heeft Kerenskij in deze zomer veel bereikt: hij was de enige, die de revolutie kon doen rusten op de samenwerking van arbeiders, burgers en boeren. Maar toen brak de twist uit met Kornilow, die een militaire dictatuur wilde grondvesten. Op 8 Sept. werd deze gearresteerd en op 15 Sept. aanvaardde Kerenskij als leider van een soort Directoire van vijf leden de dictatuur. Maar tijdens de strijd tegen de kozakken van Kornilow had hij de Petersburgse arbeiders opnieuw gewapend. De bolsjewiki oefenden een steeds sterker wordende neven-regering uit (die van het „Smolny-instituut”) en maakten zich op 7 Nov. van het gezag meester. Op 12 Nov. werden Kerenskij en Kornilow, die nog trachtten met de beschikbare troepen naar Petersburg op te rukken, bij Sarskoje Selo verslagen. Kerenskij vluchtte naar Engeland. In 1940 vestigde hij zich in de V.S.Bibl.: The Prelude of Bolshevism (1919); The Catastrophe, K.’s Own Story of the Russ. Revolution (1927); Memoirs (1928, Duitse vert.: Erinnerungen, 1928); Crucification of Liberty (1934), The Road to the Tragedy (1935); L’expérience K. (Paris 1936); La vérité sur le massacre des Romanov (Paris 1936).

< >