Pekalongan (Vleermuizenverblijf) is de naam van eene residentie op Java. Zij grenst in het noorden aan de Java-zee, in het oosten aan Samárang, in het zuiden aan Kadoe, Bagelen en Banjoemaas en in het westen aan Tagal. Het klimaat is er in het algemeen gezond, terwijl de bergkoelte van den Pradoe er de hitte matigt. De bodem is er wegens gebrek aan water niet zoo vruchtbaar als in andere streken van Java.
De voornaamste rivieren zijn er: de Seragie (Oeloedjami), de Pabéjan, de rivier van Pekalongan, de Orang, de Roban en de Batang. Tot de bergen behoren er de reeds genoemde Pradoe en het Diëng-gebergte, alwaar zich het beruchte doodendal bevindt, uit welks bodem stikstof oprijst. Ook heeft men er warme bronnen en aardolie-wellen. De kust is er veilig, en zelfs groote schepen kunnen er tot op geringen afstand naderen. De groote landweg loopt van het westen naar het oosten door deze residentie heen.
Er zijn voorts uitgestrekte bosschen, en het aantal inwoners bedraagt ruim 356000. Zij worden beschreven als zachtzinnig, goedhartig, ijverig en gastvrij, en de vrouwen zijn er zeer ervaren in het spinnen van garen en in het weven van kleedjes. Wijders houdt men er zich bezig met het verbouwen van rijst, kokosnoten, koffij, suikerriet, enz., terwijl de veestapel er aanzienlijk mag worden genoemd. In deze residentie heeft men 2 regentschappen, namelijk Pekalongan en Batang. — De hoofdplaats Pekalongan ligt aan de rivier van dien naam, niet ver van de zee. Men heeft er eene Kerk der Hervormde gemeente, een residentiehuis, een postkantoor, eene gouvernementsschool enz., en hare haven is in 1859 opengesteld voor den algemeenen handel.
