Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 08-08-2018

Keten of ketting

betekenis & definitie

Keten of ketting noemt men eene reeks van door elkander gestrengelde ringen. Deze laatsten — de schakels — kunnen eene ronde of langwerpige gedaante hebben. De kettingen zijn zeer verschillend.

Men heeft er zoowel in het fijne zakuurwerk als aan boord van het reusachtige oorlogsvaartuig, waar zij als kabelketting aan zware ankers bevestigd zijn. — In vroegeren tijd gebruikte men in den oorlog kettingkogels of 2 kogels, door eene keten verbonden, die vooral in den zee-oorlog groote schade aan het tuig der schepen veroorzaakten. — Bij den waterstaat waren voorheen kettingmolens in gebruik, bestaande uit eene gesloten ketting, voorzien van emmers, waarmede men het water uit kanaalpanden maalde. De ketting werd door paarden in beweging gebragt. — In de cijferkunde of liever in de algebra heeft men de kettingbreuk of de gedurige breuk, die de verhouding voorstelt van 2 geheele positieve getallen. Zij heeft den vorm:

A = a + 1 + 1 + 1 B enz. waarin a, b, c, d b c d geheele getallen voorstellen, wijzergetallen genoemd en overeenstemmende met de quotiënten, welke men verkrijgt, wanneer men op de gewone wijze den grootsten gemeenen deeler zoekt. Is bijvoorbeeld A = 81 en B = 37, dan verkrijgt men voor a, b, c, d de getallen 2, 5, 3, 2. Zijn de grootheden, wier verhouding men zoekt, onderling meetbaar, dan komt men tot eene deeling, die geene rest overlaat; zijn zij onderling onmeetbaar, dan erlangt de kettingbreuk een oneindig aantal termen en de verhouding is slechts bij benadering te bepalen. Naarmate men alsdan het aantal termen grooter neemt, zal de gevondene verhouding digter bij de waarheid komen.

Periodieke kettingbreuken zijn zoodanige, waarin de reeks der wijzergetallen op nieuw te voorschijn treedt. — Daarenboven heeft men in de cijferkunde den kettingregel, dienende om de verhouding van 2 grootheden uit eenige daartusschen gelegene verhoudingen te vinden , welke door vergelijkingen uitgedrukt en zóó met elkander verbonden zijn, dat de linker zijde van elke vergelijking gelijknamig is met de regter zijde der voorgaande, bijvoorbeeld:

X Rijnlandsche voet = 100 Engelsche voet; 81 Engelsche voet = 76 Parijsche voet; 29 Parijsche voet = 30 Rijnlandsche voet. De rekening is in orde, zoodra de regter zijde der laatste vergelijking gelijknamig is met x. Men verkrijgt nu de waarde van x door het product der getallen aan de regter zijde te deelen door het product der getallen aan de linker zijde. Men vindt den kettingregel reeds aangewend in een cijferboek van 1526. — Omtrent kettingbruggen raadplege men het artikel Brug, omtrent kettingsleepvaart het artikel, Sleepvaart en omtrent de galvanische keten het artikel Electriciteit. Zie ook onder Weven.

< >