Gambia, door de inboorlingen Ba-Dimma of Foera genaamd, is na de Senegal de grootste rivier van Senegambië in West-Afrika. Zij ontspringt in het gewest Dsjallon aan de helling van den berg Tontoeroe, niet ver ten noordoosten van Labe en nabij de bronnen der Rio-Grande. Nadat zij in eene noordwestelijke rigting door het land der Mandingo's gekronkeld heeft, vormt zij, het gebergte verlatend, omstreeks 105 geogr.mijl van haren mond de watervallen van Barraconda. Tot hiertoe ondervindt zij de wisseling van eb en vloed.
De rivier schiet nu met vele kronkelingen en scheepvaartbelemmerende eilanden westwaarts door de lage vlakte en stort na een loop van 192 geogr. mijl bij kaap St. Mary door een mond ter breedte van 3 geogr. mijl hare wateren in den Atlantischen Oceaan. Zeeschepen van aanzienlijk charter bevaren haar in sommige jaargetijden over een afstand van 50 geogr. mijl tot aan Pisania, — kleinere schepen zetten den togt voort tot Cantalieoemla, en kleine zelfs tot aan Barraconda. De Gambia is korter dan de Senegal, maar voert meer water en heeft aan haren bovenloop vruchtbaarder en gezonder oevers. De beide rivieren zijn in eigenlijken zin niet verbonden, maar uit een moeras op de grens der rijken Foetoe-Toro en Bondoe vloeit water zoowel naar de Senegal als naar de Gambia.
De geweldige stroom in den regentijd maakt alsdan het binnenloopen van baren mond, hoe breed hij ook wezen moge, ondoenlijk. Het lage oeverland staat dan over eene lengte van 150 of 160 geogr. mijl langs de rivier onder water, en dit laatste brengt er, evenals de Nijl en de Senegal, vruchtbaar slib. — Het Britsche gouvernement Gambia, ontstaan uit landen, die in 1618, 1631 en 1816 verkregen werden, telde in 1862 op nagenoeg één geogr. mijl bijkans 7000 inwoners, in eenige dorpen, forten en factorijen gevestigd. Het eiland St. Mary of Bathurst, ten zuiden van den mond der rivier, is de zetel van den gouverneur en heeft 3- of 4000 inwoners; het heeft Bathurst tot hoofdplaats.
