Met kousen en schoenen in de hemel komen

betekenis & definitie

(en derg.),
zonder enige inspanning, op een gemakkelijke wijze in de hemel (resp. tot zijn doel) komen. Men meent dat in deze zegswijze een herinnering opgesloten ligt aan de vroegere voorstellingen van de reis naar de hemel. Grimm, Myth. 697, deelt namelijk mede, dat vroeger bij verschillende Europese volken een dode „ausser dem fährgeld und dem schiff auch ein besondrer todtenschüh, onr. helskö, zum antritt der langen Wanderung mitgegeben und an die füsse gebunden wurde. Im Hennebergischen nennt man noch jetzt die den verstorbnen erwiesne letzte ehre den todtenschuh, ohne dass der gebrauch selbst fortdauerte, ja das leichenmal wird so geheissen”. En in West-Vlaanderen kent men nu nog zijne schoe’n tatsen (van puntige spijkers voorzien), zich reisvaardig maken voor de eeuwigheid door de laatste heilige sacramenten te ontvangen. Oorspronkelijk zal men dus gezegd hebben met schoenen in de hemel gaan, waaraan dan later de kousen zijn toegevoegd. In fig. zin meestal met de ontkenning: niet op zijn gemak, maar na veel moeite en inspanning een heerlijk doel bereiken. Eenvoudiger is de verklaring dat wie met kousen en schoenen loopt, goed toegerust is voor de weg (misschien bepaaldelijk in tegenstelling tot degenen die tot boetedoening een pelgrimstocht op blote voeten moeten ondernemen). Syn. was op (vilten) sloffen in de hemel komen. Vgl. Hd. er geht nicht mit Schuhen und Strümpfen zum Himmel hinein; er will mit Stiefel und Spornen in den Himmel; mit den Beinen läuft man nicht in den Himmel. Zie ook het liedje van Het verwaand kwezeltje (v. Duyse, O. Ned. Lied. n° 329):

Daar was een kwezeltje, die ’t al wil verstaan,
Die meynde zachtjes in den hemel te gaan
Op hare zokjes
Schoetjes, houten blokjes;
Maar onzen Heere, die ’t alles wel voorziet,
En wilde deze kwezel in den hemel niet.