Alsof de ellende nog niet groot genoeg was. Wat was een overmaat? De oudste betekenis drukte een handeling uit: je mat iemand meer toe dan je verplicht was. Later kwam er een betekenis bij: ‘de hoeveelheid die extra toegemeten is’. ‘De tapster die overmaet tapt, een rechte malloot is,’ dichtte Roemer Visscher, daarmee een rasechte kruideniersmentaliteit vertolkend. Nog later kwam er weer een nieuwe, ditmaal wat vagere betekenis: ‘iets wat de normale proporties te boven gaat’. En dat kan dan zowel op positieve als op negatieve dingen slaan.
Door een prachtig toeval rijmt overmaat op een van zijn synoniemen, namelijk overdaad. En jawel. Naast het spreekwoord overdaad schaadt, dat we nu nog kennen, heeft er vroeger een spreekwoord overmaat schaadt bestaan, voorzien van de typisch Nederlandse toevoeging: middelmaat baat.
