Socinus - (of Sozini), 1) Lelio S. (1525—62), geb. te Siena, was van huis uit jurist, maar werd door de theologische vragen van zijn tijd zeer aangetrokken. In 1547 verliet hij Italië om met Calvijn, Melanchthon e. a. in persoonlijke betrekking te treden. In 1658 bevond hij zich in Krakau. Hij sprak twijfel uit aan de voornaamste dogma’s der kerk, z.a. de Drieëenheid.
Hiermede bereidde hij het Socinianisme voor, dat feitelijk in het leven is geroepen door 2) Fausto S. (1539—1604), neef van Lelio, ook te Siena geb. Ook hij ging van de rechtswetenschap tot de theologie over. Van 1562—74 vertoefde hij aan het hof van Frans de Medici te Florence ; 1674—78 was hij in Bazel; 1578 werd hij naar Zevenburgen geroepen om Frans David te bestrijden, die de aanbidding van Christus verwierp (Nonadoranten); 1579 verhuisde hij naar Polen, waar hij zijn grootste werkzaamheden ontwikkelde door het stichten van een unitarisch kerkgenootschap, het z.g. Socinianisme. Hij wordt door zijn aanhangers als de eigenlijke reformator der kerk vereerd, maar door de kerkelijke theologen heftig bestreden.
