Maine de Biran (François Pierre), Fransch wijsgeer, 1766—1824, diende in de garde van Lodewijk XVI, leefde onder het Schrikbewind op zijn landgoed te Bergerac en bekleedde onder het keizerschap en de restauratie verschillende hooge ambten. In zijn eerste wijsgeerige periode (met het werk: De l'influence de l'habitude, 1802) staat hij nog onder den invloed van Condillac (ideologen), maar onderscheidt toch reeds gewaarwording van waarneming (perception) en twee soorten van gewoonten : passieve en actieve. In zijn tweede periode, beïnvloed door Kant en Fichte, ontwikkelt hij (in zijn Rapports du physique et du moral en Essai sur les Fondements de la Psychologie) nader zijn bezwaren tegen de sensualistische psychologie.
Het wezen, dat zich van zijn eigen handelen bewust is, mag zich niet als een uitwendig object beschouwen. Als grondstelling geldt : ,,ik wil, dus ben ik” (volo, ergo sum). Hier is de oorsprong van de begrippen : oorzaak en kracht, van de onderscheiding van buitenwereld en Ik.
In zijn derde periode gaat hij van de stoïsche tot de mystiek-christelijke levensbeschouwing over. „Mijn ziel is moede van mijn lichaam”. De persoonlijkheid, vroeger als de hoogste trap van het menschelijke beschouwd, wordt nu overgang tot iets nog hoogers bij het opgaan in God. Het hier behoorende werk Nouveaux Essais d’Anthropologie is onvoltooid.
M. d. B.’s leer heeft op tal van uitnemende denkers, niet alleen in Frankrijk maar ook daarbuiten, grooten invloed geoefend. Zijn meeste geschriften zijn eerst na zijn dood uitgegeven. Œuvres philosophiques, publiés par V. Cousin, in 4 dln. (1841) ; Œuvres inédites p. par E. Naville, 4 dln. (1859). Vgl. E. Naville’s werk M. de B. (3e dr. 1874).
