Heupontsteking - coxitis, is een meestal in de jeugd optredende ontsteking van het heupgewricht. De oorzaak kan soms een uitwendige zijn, een val, slag of stoot; meestal is zij een inwendige en de h. een tuberculeuze ontsteking. De h. draagt steeds een chronisch karakter, voert tot gedeeltelijke of geheele vernietiging van het gewricht en daarmede tot kreupelheid. De tuberculeuze ontsteking is er vaak een, die uitgaat van de omgevende beenstukken, en op het gewricht overgrijpt.
Er treden dan heftige pijnen in het h. op, die tot in de knie uitstralen; zelfs is vaak de pijn in de knie sterker dan in de heup. Druk op het heupgewricht of het bovenbeen verergert de pijn aanmerkelijk. Spoedig wordt het gaan en het staan op het been met het zieke gewricht moeilijk of onmogelijk ; de zieke trekt het bekken op, komt slechts met de punt van den voet op den grond en verwekt daarmede den indruk, dat het been verkort is. Gaat de ontsteking verder, dan hoopt er zich etter in de gewrichtsholte op, de kapsel zoowel als de gewrichtseinden worden aangetast en veranderen. De gewrichtseinden worden ruw, doordat het gewrichtskraakbeen vernietigd wordt; het ontbloote been sterft gedeeltelijk af, waardoor losse stukjes dood been, z.g. sequesters, in de gewrichtsholte komen te liggen. Breekt de abcesholte, waarin de gewrichtsholte eigenlijk veranderd is, door op de lichaamsoppervlakte, dan ontstaan fistels, waarlangs de sequesters zelfs verwijderd kunnen worden. De veranderingen in den vorm van de gewrichtseinden heeft vaak een volledige of onvolledige ontwrichting ten gevolge. Bij deze verschijnselen van plaatselijken aard voegen zich verschijnselen van aigemeenen aard, als koorts, vermagering, enz., die aan elk ontstekingsproces gepaard gaan.
Volgt op de ontsteking ten slotte genezing, dan is meestal een zoodanig deel van het gewricht vernietigd, dat er een kreupelheid, vaak ook een vergroeiing en daarmede stijfheid in het gewricht blijft bestaan. Het been is dan verkort, het wordt een weinig gebogen gehouden en iets naar binnen gedraaid. De behandeling moet allereerst in volkomen rust van het gewricht bestaan. Deze wordt bereikt door bedrust en fixatie van het gewricht in een gipsverband. Vaak wordt, ten einde uitbreiding van het tuberculeuze proces te voorkomen, een operatieve behandeling toegepast. Deze bestaat dan in opening van het zieke gewricht en verwijdering van alle zieke weefsel. Dikwijls is het resultaat dezer behandeling een zeer goede.
