Elliptische tandwielen zijn tandwielen met een ellliptische steeklijn. Twee op elkaar werkende e. t. hebben een gelijk aantal tanden en zijn elk draaibaar om een brandpunt van de ellips, zoodanig dat de grootste voerstraal van de eene ellips in ’t verlengde valt van de kleinste van de andere ellips (zie fig. 1). In dit geval is de overbrenging d. i. de verhouding van de omwentelings snelheden van de beide assen waarop de tandwielen zijn geplaatst, gedurende een omwenteling telkens wisselend en is het mogelijk door middel van een drijfstang en kruk aan een werktuig een langzame heen- en snelle teruggaande beweging te geven. De snelheden van het heen en weergaande einde van de drijfstang zijn in de fig. in elk punt van de rechtlijnige baan uitgezet loodrecht daarop.
Beide tandwielen kunnen volkomen aan elkaar gelijk zijn als een oneven aantal tanden gekozen wordt, zoodat de groote as van de ellips aan een einde een tand, aan het andere einde een opening tusschen twee tanden middendoor deelt. In gebruik bij schaafbanken voor beweging van de slede. Wordt een e. t. om zijn middelpunt draaiend door een cirkelvormig excentrische tandwiel aangedreven dan draait de as gedurende een omwenteling tweemaal langzaam en tweemaal snel (fig. 2). De slede, door een middel van drijfstang met kruk bewogen door de als van hete. t., gaat dan snel bij de omkeering van de beweging en langzamer op het midden van zijn baan. Het e. t heeft tweemaal zooveel tanden als het cirkelvormige. In gebruik bij sommige boormachines voor langwerpige gaten.
