Eisteddfod - (lett. „zitting”), het dichter- en zangerfeest, dat jaarlijks in Wales gehouden wordt, om de poëzie in het Welsch of Kymrisch (zie KYMRISCHE TAALEN LETTERKUNDE) te bevorderen. Thans is het een wedstrijd in poëzie, proza, vocale en instrumentale muziek. De E. is in haar oorsprong aristokratisch en dus niet te vergelijken bij onze rederijkerskamers, ofschoon ze gaandeweg van karakter veranderde. Het eerste ridderlijke kunstfeest, waarvan wij weten, had plaats in 1176, toen de edelman Rhys alle barden van Wales, Engeland en Schotland in zijn slot te Cardigan vereenigde.
Gedurende de Middeleeuwen keeren zulke bijeenkomsten sporadisch aan de hoven der edelen terug. Evenals nu blonk Zuid-Wales in de muziek, Noord-Wales in de poëzie uit. Gedurende de regeering van Eduard III (14e eeuw) komt driemaal een „Eisteddfod dadeni”, d. i. „Zitting tot herleving (van de oude poëzie)” bij elkaar. Daar werd de door Dafydd ab Gwilym met succes beoefende dichtvorm van den Cywydd (zie CYNGHANEDD) als metrum aangenomen. Sinds dien tijd kan men van een bardische broederschap spreken, die officieel 24 strofenvormen vaststelde. Dit is de Noordwelsche vorm van prosodie, die ons in een handschrift der 14e eeuw, het z.g. Roode Boek van Hergest, overgeleverd is. In het begin der 15e eeuw ontstond er onder cabbalistische invloeden verzet tegen deze regels, zooals vooral blijkt uit het gedicht Cywydd Cyfrinach (Gedicht van het Geheim) van den bard Rhys Goch Eryri (± 1400). Daarin beweerde deze, dat hij een ouder metrisch stelsel bezat dan dat van de gewone barden, hetwelk regelrecht van de Druïden afkwam.
Toch nam men, toen in 1415 een Eisteddfod te Carmarthen gehouden werd, om de metra te herzien, de zijne niet aan. Hierdoor gegriefd, trok zijn aanhang zich onder leiding van Gwilym Tew in Glamorgan terug, waar zij den naam van „Gorsedd y Beirdd Ynys Pryde, in” (Bank der Barden van het Eiland Brittannië) aannamen. In 1681 stelden zij te Bewpyr hun metrisch stelsel vast, hetwelk ook bestaat uit 24 soorten van strofen met tal van onderverdeelingen. De buitenstaanders wisten van deze geheime vereeniging niets af, totdat de zoon van zekeren Edward Williams (dichternaam: Iolo Morganwg) in 1829 hun stelsel uitgaf onder den titel „Cyfrinach Beirdd Ynys Prydain” (Geheim der Barden van het Eiland Brittannië). Dit is de Zuidwelsche prosodie. Intusschen had tegen het einde der achttiende eeuw Evan Evans (dichternaam: Ieuan Brydydd Hir) eenige oude bardenliederen als tegenhangers der Ossianische poëzie uitgegeven. Dit bracht Edward Williams (Iolo Morganwg) op de gedachte ook de bardische bijeenkomsten weer in te stellen, welke hij nu in verband bracht met het door hem opnieuw in ’t leven geroepen Druïdendom (zie DRUÏDEN). Zoo ontstond de moderne Eisteddfod, die dus in enkele opzichten belangrijk afwijkt van de Middeleeuwsche dichterfeesten.
Vooreerst zegevierde de Zuidwelsche prosodie i. p. v. de Noordwelsche, doordat Iolo Morganwg de Zuidelijke leer kende. Dan heeft de moderne E. plaats onder leiding van het college van Druïden, die voor die gelegenheid zich met witte gewaden en lange baarden sieren. Eindelijk is de E. zeer demokratisch geworden, doordat iedereen er toegang heeft. Thans heeft de nationale E. jaarlijks plaats. Vóór Iolo Morganwg was dat geenszins het geval, hetgeen samenhing met het verloopen der vagabondeerende barden. Koningin Elisabeth stelde weliswaar een commissie in, om toezicht op hen te houden en hen te examineeren (1568), doch deze poging mocht niet baten. De opgaven voor den dichterwedstrijd worden een jaar te voren gepubliceerd; zij bestaan uit gedichten in verschillende vormen, meestal van vastgestelde lengte.
De belooning bestaat uit een geldsom, en voor de groote nummers uit een gebeeldhouwden zetel. Wie zoo’n zetel verovert is „Bardd Cadeiriog” (Gezeteld Bard). Voor elk nummer wordt een jury van drie leden ingesteld, wier oordeelen later met de bekroonde werken gepubliceerd worden. Ook voor de muzikale nummers bestaan prijzen; vooral de koorzang is in Wales zeer ontwikkeld. De nationale E., die beurtelings in verschillende plaatsen gehouden wordt, is voor heel Wales de groote gebeurtenis van het jaar; zij trekt geregeld vele duizenden bezoekers. Daarnaast bestaan nog talrijke locale dichterfeesten.
