Condorcet (Marie Jean Antoine Nicolas Caritat, Marquis de), geboren 1743 te Ribemont bij St. Quentin, overleden 1794; mathematicus, economist en philosoof; uitgever van de Pensées van Pascal (1776), schrijver van een Vie de Turgot (1786) en van een Vie de Voltaire (1787) en van vele economische geschriften (Lettre d'un laboureur de Picardie à M. N*** (Necker); Lettre sur le commerce des grains par M***; Réflexions sur le commerce des blés); lid voor Parijs van de Législative, daarna van de Conventie, waar hij in gewichtige aangelegenheden met de Girondijnen stemde. De val dezer partij deed hem, om de dreigende gevangenschap te ontgaan, een schuilplaats zoeken bij zekere Mad. Vernet, waar hij zijn bekendste werk Esquisse d'un tableau historique des progrès de l’esprit humain schreef.
In Maart 1794 verliet hij zijn veilig verblijf; bij zijn vlucht uit Parijs werd hij gegrepen en in Bourg-la-Reine opgesloten, waar hij door vergiftiging een eind aan zijn leven maakte. C.’s economische ideeën staan onder invloed van zijn vriend Turgot. Physiocratisch zijn zijne denkbeelden over bedrijfs- en verkeersvrijheid; hij was voorstander van den vrijen graanhandel (Lettre d’un laboureur); privilegiën en monopoliën vonden in hem een heftig bestrijder. Zijn Tableau historique is de Catechismus van de leer der Encyclopaedisten, wien bij alle onderscheid het geloof in de voortreffelijkheid der Rede gemeen was. C. bleef, ondanks alle teleurstelling, die de Revolutie bracht, gelooven aan den voortgang van de Rede, te vergeefs door tyrannen en priesters in haar vrijen loop belemmerd; onder haar heerschappij ging de menschheid een schoone toekomst tegemoet.
Bij de schildering dezer toekomstidealen nadert C. tot de grondgedachten van het socialisme. Na den terugkeer van meer geordende toestanden (1795) liet de Conventie, uit piëteit voor den vereerden auteur, de Tableau historique op staatskosten drukken. Litteratuur: Mengry, Condorcet, 1904; L. Cahen, Condorcet et la Révolution française, 1904. Uitgave zijner geschriften in 12 deelen, Parijs, 1847-1849; nieuwe uitgave van de Tableau historique, 1900.
