Carranza (Bartolommeo) - geb. 1503 uit een adellijk geslacht te Miranda (Navarra), daarom ook Bart. de Miranda genaamd, overl. 2 Mei 1576; studeerde te Alcala, na zijn intrede bij de Dominicanen te Salamanca, sinds 1528 leeraar der theologie aan St. Gregor te Valladolid naast Melchior Cano (partij van 0. en Cano); sloeg den hem door Karel V aangeboden (1540) bisschopszetel van Cuzco (Peru) af; in 1545 was hij in opdracht des keizers op het Concilie van Trente, nam daar groot aandeel aan de geloofs- en disciplinaire verhandelingen der eerste periode (bijzonder in de vraag over de residentieplicht der bisschoppen). In 1549 prior te Palencia, 1550 provinciaal, nadat hij in 1549 het bisdom van de Canarische eilanden had afgewezen. 1551—52 weer op het concilie van Trente; ging in 1654 met den Infant Philips, gemaal van Maria de Katholieke, naar Engeland en was daar en evenzoo in Vlaanderen zeer werkzaam voor de wederinvoering van den Katholieken godsdienst. In 1657 door Philips II tot aartsbisschop van Toledo benoemd, 22 Aug. 1557 door Paulus IV gepraeconiseerd, 1558 te Brussel geconsacreerd.
Maar reeds 22 Aug. 1659 werd hij, die zelf lang lid van de Inquisitie geweest was, wegens kettersch klinkende uitdrukkingen, vooral in zijn Comentarios sobre el catecismo cristiano (Antwerpen 1558), die door Cano en Soto gecensureerd werden, gevangen genomen en in Spanje 8, te Rome 9 jaar gevangen gehouden. De uitspraak van het langdurig proces luidde te Rome aldus (14 April 1576), dat C. 16 Luthersch klinkende stellingen afzweren, 6 jaar van zijn aartsbisdom afstand moest doen en verblijven in het Dominicanenklooster Sopra Minerva te Rome, waar hij spoedig stierf. Hij schreef Summa conciliorum et pontificum (Venetië 1548), als aanhangsel daarvan Controversiae IV ; Controversia de necessaria residentia episcoporum (Venetië 1647); Introducion para oir missa (Antwerpen 1558).
