Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 06-12-2018

Bloedvergiftiging

betekenis & definitie

Bloedvergiftiging. Herhaaldelijk leest men in dagbladen, dat iemand, die een klein wondje had, tengevolge van bloedvergiftiging is overleden. Als bijzonderheid wordt er dan soms aan toegevoegd, dat in het wondje kopergroen is binnengedrongen, dat de persoon in kwestie gekleurde kousen droeg of iets dergelijks. De berichten zijn dikwijls zoo gesteld, dat de leek den indruk moet krijgen, dat een of ander vergift het wondje is binnengedrongen, in het bloed is opgenomen en de dood van den patiënt aan dit vergift is te wijten. Inderdaad was vroeger de voorstelling zoodanig.

Men had reeds lang waargenomen het verband tusschen een klein wondje en een later volgende ziekte, die met hooge koortsen gepaard ging en dikwijls doodelijk eindigde. Men meende toen werkelijk, dat een of ander vergift op deze wijze in het lichaam binnendrong. Zoo werden o.a. kopergroen en arsenicumhoudende kleurstoffen als de oorzaak van de b. beschouwd, lntusschen zijn deze stoffen op zichzelf onschuldig. Zelfs uit arsenicumhoudende kleurstoffen kan door een kleine wond nooit zooveel in het bloed worden opgenomen, dat van een werkelijke arsenicumvergiftiging sprake kan zijn. Later heeft men ingezien, dat de oorzaak der bloedvergiftiging steeds gezocht moet worden in het binnendringen van ziekteverwekkende bacteriën langs een wond. Onder b. kan men dus niet verstaan een bepaalde ziekte, maar met dit begrip wordt echter aangeduid, dat een of ander ziekteverwekkend micro-organisme door een wondje het lichaam is binnengedrongen en zich van daaruit verder heeft verspreid. Het beloop van de ziekte hangt van den verwekker af en van de wijze, waarop deze zich door het lichaam verspreidt. In sommige gevallen kan de verwekker in het bloed worden opgenomen en zich daar verder voortplanten, zonder dat het ergens in het lichaam tot locale ontstekingen komt.

De ziekte gaat dan meestal gepaard met hooge koorts, die ten slotte door uitputting den dood veroorzaakt. Meestal wordt de dood nog verhaast, doordat de uiterst zwak geworden lijder niet voldoende voedsel tot zich kan nemen, of tengevolge van verwikkelingen, zooals longontsteking, enz. In andere gevallen weer ziet men micro-organismen zich langs de bloedbanen verspreiden, zij nestelen zich in bepaalde organen, die daardoor tot ontsteking geraken. Zoo kunnen er ontstekingen ontstaan van de klepvliezen van het hart, van het hartzakje, van het borstvlies, het buikvlies, enz. Weer in andere gevallen komen locale ontstekingen voor in gewrichtsholten, in de nieren, of vormen zich ontstekingen en abscessen onder de huid. Overal kunnen zich ontstekingen en abscessen vormen en aan de gevolgen daarvan kan de patiënt te gronde gaan. Weer in andere gevallen verbreidt zich het micro-organisme slechts langzaam en geleidelijk, uitgaande van de wond. Het proces kan ook ieder oogenblik ophouden en behoeft niet tot een algemeene infectie van het lichaam te leiden.

Verwekkers der infectie worden dikwijls in hun verspreiding door de lymphklieren tegengehouden. Zoo kan het gebeuren, dat wanneer er een infectie plaats grijpt van een wondje aan den voet, de lympklieren, die in de lies gelegen zijn, sterk zwellen; zij kunnen zelfs veretteren, zonder dat de infectie verder behoeft te gaan. Bij een wond aan den arm kan het komen tot zwelling van de lymphklieren in den oksel, enz. Soms ontstaan, uitgaande van de wond, ontstekingen van de lymphbanen, die hard aanvoelen, pijnlijk worden, terwijl zij wanneer ze dicht onder de huid gelegen zijn, als roode strepen zichtbaar worden. Al deze gevallen van infectie gaan met meerdere of mindere koortsverschijnselen gepaard. Men begrijpt echter, dat het onmogelijk is, een juiste beschrijving van b. te geven. Dit het medegedeelde volgt eigenlijk reeds, dat b. geen geneeskundig begrip is, althans tegenwoordig niet meer. Toch wordt het door geneeskundigen tegenover leeken nogal eens gebruikt, om aan te duiden, dat er een infectie heeft plaats gehad, uitgaande van een wond, een infectie, die een algemeene ziekte kan veroorzaken.

In de geneeskunde worden verschillende namen gebruikt, om datgene aan te duiden, wat men in leekenkringen onder b. verstaat. Openbaart zich de ziekte in hoofdzaak door locale ontstekingen (van lymphbanen, lymphklieren, aderen, enz.) en abscesvorming dan spreekt men van pyaemie. Geeft daarentegen de ziekte geen aanleiding tot abscesvorming, dan spreekt men van septicaemie. Intusschen stelt men zich in de geneesk. tegenwoordig niet meer tevreden met een dergelijke algemeene diagnose, men tracht ook steeds den verwekker op te sporen. Men spreekt van streptococcen-infectie, wanneer zij door streptococcen wordt veroorzaakt, van een staphylococcen-pyaemie, wanneer de talrijke abscessen veroorzaakt worden door staphylococcen, enz. De b. behoeft intusschen niet altijd uit te gaan van een wondje; ook een primaire ontstekingshaard kan aanleiding ertoe geven. Zoo kan b. uitgaan van een keelontsteking, wanneer de verwekkers door bloed- of lymphbaan naar andere organen geleid worden, daar ontsteking veroorzaken of wel, wanneer zij zich in het bloed vermenigvuldigen. Het uiteenloopend karakter van de verschillende vormen van b. maakt natuurlijk, dat de behandeling voor verschillende gevallen zeer uiteenloopend zal zijn.

Men tracht door doelmatige voeding de krachten van den lijder zoo lang mogelijk te behouden. Dikwijls kan na een maandenlang ziekbed nog genezing intreden. Abscessen worden in den regel geopend. Sommige gevallen kunnen voor behandeling met sera en vaccins in aanmerking komen. Veel toepassing (vooral bij de z.g.n. septicaemie) vindt de inspuiting in het bloed van colloidaal zilver (collargol). Van groot belang is het voorkomen van b. Er kan niet genoeg op gewezen worden, dat men ook bij kleine wondjes steeds voorzichtig moet zijn en zich voor infectie daarvan zooveel mogelijk moet vrijwaren.

Dit geschiedt echter niet door de bij de leeken zeer geliefkoosde uitwasschingen met sublimaat, carbol, enz. Dergelijk „behandelen” van een wond doet gewoonlijk meer kwaad dan goed. Veel beter is het, door een steriel verband te zorgen dat geen micro-organismen in de wond kunnen binnendringen. Een klein stukje hydrophilgaas, waarover een windsel gelegd wordt, is voldoende. Zeer nuttig zijn de z.g.n. snelverbanden. Een pleister plakken over een open wond is af te raden.

< >