Belgrado (servisch beograd, witte burcht) - hoofd en residentiestad van het koninkr. Servië, aan de monding van de hier 400 M. breede Save in den hier 760 M. breeden Donan, aan den rechteroever van beide genoemde rivieren; 90.000 inw. B. bestaat uit een stad en een vesting. B. heeft een hoogeschool met 3 faculteiten (rechtsgeleerdheid, techniek, phi losophie). — Door hare ligging aan den spoorweg Weenen-Constantinopel heeft de stad B. eene groote strategische beteekenis.
Eeuwen lang was de vesting het hoofdbolwerk der Turken in het uiterste N.W. van hun rijk. Zij is gelegen op de plaats van het oude Singidunum en werd reeds door de Rom. versterkt en van een garnizoen voorzien. Tegenover de ves ting lag het versterkte punt Taurunum (het tegenw. Semlin). In de 6e eeuw werd de vesting door de Hunnen en Oost-Goten aan het Byzant, Rijk ont rukt, in 1073 door den Hong. koning Salomo veroverd daarna weder bij het Byzant. Rijk gevoegd en, voor al in de 12e eeuw onder Manuel Comnenos, zwaar versterkt. De stad werd nu een twistappel der Bos niërs, Bulgaren en Serviërs en werd meermalen ver woest. In de 14e eeuw kwam de stad in het bezit der Serviërs, die haar in 1342 weder lieten opbouwen en haar in 1423 aan de Hongaren afstonden. Deze za gen in de stad een hecht bolwerk tegen de Turken, versterkten de vestingwerken en maakten van de stad eene groote wapenplaats.
Hare beteekenis zou reeds in 1442 blijken, toen sultan Moerad I de ves ting 7 maanden lang belegerde, tot zij door een Hong. Duitsch leger onder Hunyady werd ontzet. In 1456 werd de vesting wederom door de Turken, nu onder Mohammed II, belegerd en voor een deel ver overd. Heftige aanvallen van Hunyady in den rug der Turken waren echter oorzaak, dat deze in Aug. het beleg moesten opgeven, waarbij een groote buit, waaronder 300 kanonnen, in handen der Hongaren viel. Een derde belegering door de Turken vond in 1621 onder sultan Soliman II plaats. Nadat niet minder dan 20 stormaanvallen door de Hongaren waren afgeslagen, moesten deze eindelijk, na een beleg van 68 dagen en nadat de bezetting tot 400 man was gesmolten, de vesting op 29 Aug. 1621 aan de Turken overgeven. Dezen bleven er nu meer dan anderhalve eeuw meester. 6 Sept. 1688 werd de vesting na een 12daagsch beleg door de Oostenr. onder keurvorst Maximiliaan Emanuel van Beieren veroverd. Reeds in Oct. 1690 heroverden de Turken onder grootvizier Moestapha Kioeprili echter de stad, die nu in 1693 weder door de Oostenr. onder den hertog van Croy gedurende 6 maanden tever geefs werd belegerd.
Deze belegering werd eerst in Juni 1717 hervat door een Oostenr. leger onder prins Eugenius van Savoye, wien het in Aug. gelukte, een deel van de stad te veroveren. Inmiddels was een Turksch leger van 160.000 man onder grootvizier Kioeprili opgerukt, die op zijn beurt het verschanste legerkamp van Eugenius belegerde. Deze liet 20.000 man voor B. achter en greep op 16 Aug. met 40.000 man den grootvizier plotseling aan, sloeg het Turk sche ontzettingsleger volkomen terug en maakte den geheelen belegeringstrein, waarbij 166 vuurmonden, buit. Dientengevolge gaf de vesting B. zich reeds op 18 Aug. over aan de Oostenr., die de stad ook bij den vrede van Passarowits (21 Juli 1718) behielden. In 1739 werd B. weder door de Turken belegerd en ver overd en, nadat de nieuwe vestingwerken vernield waren, bij den vrede van B. aan hen toegewezen. 2 December trachtte keizer Jozef II de vesting door een coup de main te nemen; de vluchtige aan val van vier Hong. reg. mislukte echter. Daarente gen werd de stad 8 Oet. 1789, na een regelmatig, doch kort beleg door den Oostenr. generaal Laudon veroverd, doch bij den wede van 1791 weder aan de Turken teruggegeven. Na den opstand der Serviërs in 1804 werd B. in 1806 door hen veroverd en bleef nu de zetel der Servische regeering, tot zij in 1812 weder door de Turken werd hernomen.
Nadat Servië in 1834 onafhankel. was verklaard, bleef B. door de Turken bezet, totdat zij 18 Apr. 1867 voor goed door hen werd ontruimd. In den aanvang van den we reldoorlog 1914/19.. trachtten de Oostenr. in Aug. 1914 tevergeefs eenige malen de stad te nemen. Bij den Oostenr. opmarsch naar Servië in Nov. van dat jaar werden de Serviërs echter teruggeslagen en werd B. 2 Dec. door de Oostenr. bezet. Het Oostenr. leger werd echter spoedig daarna over den Donau te ruggeworpen en 14 Dec. was B. weder in handen der Serviërs. In het begin van Oct. 1915, dus bijna een jaar later, deed eene Duitsch-Oostenr.-Hong. troe penmacht, gedreven door den wensch van de cen trale mogendheden om zich meester te maken van den spoorweg B.-Nisj-Sophia-Constantinopel en zoo doende in rechtstreeksche verbinding te komen met den Turkschen bondgenoot, een inval in Servië, trok in breed front met verscheidene colonnes, o.a. bij B. over den Donau en wierp in vereeniging met de uit het Oosten oprukkende Bulgaren het Serv. leger terug. In den middag van 7 Oct. begon het bombar dement van B., dat tot 9 Oct. werd voortgezet. Na eene hardnekkige verdediging en nadat verwoede straatgevechten hadden plaats gevonden, moest B. door de Serviërs worden ontruimd en viel de stad in handen der Duitsche en Oostenr.-Hong. troepen.
