Arnolfo di firenze - Ital. beeldhouwer, vroeger verward met A. di Carnbio, geboorte- en sterfjaar onbekend, leerling van Nicolo Pisano, (± 1260— 1265). In 1267 wordt hij vermeld als medewerker aan den tweeden grooten kansel, dien Nicolo P. oprichtte te Siena (Dom). Voorzoover men uit de gegevens kan opmaken, moet zijn geboortedatum ongeveer op 1250 gesteld worden. 1277 verschijnt hij weer in den dienst van Karel I v. Anjou te Rome; in datzelfde jaar werd hij echter met Nicolo en Giovanni Pisano naar Perugia geroepen om aan de fontein vóór den Dom mede te werken.
A.’s aandeel aan deze fontein is echter onzeker; zelfs staat niet vast welke fontein eigenlijk gemeend is, daar er eenige te dier plaatse hebben gestaan. Daarentegen zijn met zijn naam gemerkt de volgende werken:
1) Het graf van den kardinaal de Braye in S. Domenico te Orvieto, gest. 1282, waarvan slechts een gedeelte behouden gebleven; bovendien heeft men dit werk, de reeks niet kennende, waartoe het behoort, vroeger te hoog gesteld, in den waan, dat de architect Arnolfo di Carnbio een man van zoo groote beteekenis het had geleverd. In werkelijkheid is het niet meer en niet minder dan één der voorbeelden van de serie van beeldhouwwerken, waardoor het gemiddelde der Toskaansche beeldhouwkunst buiten de grenzen werd vertegenwoordigd. Men kan er den leerling van N. Pisano gemakkehjk in herkennen. De groote zittende Madonna op het monument verraadt te veel, toen elders reeds overwonnen, gemis aan vormenkennis en lijdt aan een zekere levenloosheid, zeker schematisme,Tdat den afhankelijken navolger kenmerkt.
2) De Tabernakel in San Paolo fuori le Mure te Rome, 1285, samen met een helper, Petrus; opgericht, evenals het graf, genoemd onder 1. in de oudere litteratuur te zeer als unicum beschouwd en daardoor overschat.
3) Tabernakel boven het altaar van Trastevere te Rome.
4)Fragmenten van een werk in Santa Maria Maggiore en 5) Het praalgraf van Bonifacius VIII. Ook deze drie laatstgenoemde monumenten kunnen geen wijziging in het oordeel over dezen niet geheel zelfstandigen kunstenaar brengen. — Een voorganger is hij blijkbaar niet geweest en de historische verwarring heeft op de aesthetische beoordeeling een gevaarlijken invloed uitgeoefend. Zie voor de zeer verspreide litteratuur en de volledige argumentatie voor de onderscheiding der twee A.’s het artikel van K. Frey in Thieme-Beckers Künstlerlexikon; een nog vollediger lijst der geschriften over dit onderwerp geeft Venturi, Storia del arte Italiana III en IV.
