Alvleeschklier - (Pancreas), een lange, smalle klier; afm. ongeveer 15 x 3 x 4 c.M3.; het uiteinde is dunner. De klier ligt achter de maag en mondt uit in den twaalfvingerigen daim, gezamelijk met de galbuis. De klier scheidt het pancreassap af, dat in den darm het vermogen heeft om eiwitten, vetten en zetmeel te splitsen. De afscheiding van het pancreassap wordt geregeld door een scheikundige reflex.
Brengt men zuur reageerend vocht in den twaalfvingerigen darm of in het eerste gedeelte van den dunnen darm, dan komt in het darmslijmvlies een stof vrij (secretine), die in het bloed wordt opgenomen en nu het pancreas tot afscheiden van vocht aanzet. Hiernaast heeft het pancreas nog een interne secretie; zij schijnt een stof te bereiden, die voor de suikerverbranding in het lichaam onontbeerlijk is. Vele gevallen van suikerziekte zouden op een stoornis in de interne secretie van het pancreas berusten. Ziekten van het pancreas komen veel meer voor, dan men vroeger dacht. De acute ontsteking (pancreatitis) veroorzaakt zeer plotseling heftige verschijnselen: groote pijnlijkheid, braken, slechte pols, sterke uitputting; een en ander doet denken aan buikvliesontsteking.
De ziekte is uiterst ernstig; chirurgische hulp is dikwijls noodig. De chronische ontsteking, die dikwijls, evenals de acute, gelijktijdig met galsteenlijden voorkomt, maakt dikwijls in het geheel geen verschijnselen; soms veroorzaakt zij door druk van het gezwollen pancreas op de afvoerbuis van de gal een reeks diffuse klachten, die aan maag- of galsteenlijden doen denken. Verder komen voor pancreassteenen, die den uitvoergang kunnen verstoppen, en gezwellen van het pancreas b.v. kanker, waardoor ook de uitvoerbuis, soms gelijktijdig met die van de galwegen afgesloten kan worden. Wanneer geen pancreassap in den darm komt (oorzaak: afsluiting van de uitvoerbuis, die misschien ook hij catarrh van den twaalfvingerigen darm kan voorkomen, atrophie van het pancreas — soms bij diabetes), heeft de ontlasting een hoog vetgehalte en verkrijgt daardoor een stopverfachtige kleur.
