naam van enkele koningen van SPARTA.
Kleomenes I, koning van Sparta (ca.520 v.C.—488 v. C.). Kleomenes hielp mee om de tiran →Hippias uit Athene te verdrijven (510 v.C.) en steunde daarna tevergeefs de aristocratisch gezinde groeperingen in Athene tegen →Kleisthenes. Hij weigerde steun aan de →Ionische Opstand (500 v.C.-494 v.C.) en bezorgde Sparta de onbetwiste suprematie op de Peloponnesos door Argos vernietigend te verslaan. Daarmee legde hij de grondslag voor de grote rol die Sparta in de Perzische Oorlogen (492 v.C.—449 v.C.) zou spelen. Zijn actieve buitenlandse politiek ondervond in Sparta veel weerstand, vooral van de kant van zijn medekoning →Demaratos.
Kleomenes bewerkte dat Demaratos naar Perzië vluchtte, maar moest kort daarna zelf Sparta verlaten. Toen zijn activiteiten in Arkadië voor Sparta gevaarlijk dreigden te worden, liet men hem terugkeren. Kort daarop zou hij de hand aan zichzelf hebben geslagen.
Kleomenes III, koning van Sparta (235 v.C.—222 v. C.), ♱(zelfm.) 219 v.C. Kleomenes wilde terugkeren tot de staatsregeling van →Lykourgos. Het eforaat (→efoor), dat later zou zijn ingevoerd, hief hij op. Schulden werden ongeldig verklaard, het grootgrondbezit beperkt. Aan een groot aantal →perioiken werden land en het Spartaans burgerrecht verleend (het aantal ‘echte’ Spartanen was zeer geslonken).
Bij zijn streven Sparta weer de suprematie op de Peloponnesos te verschaffen raakte Kleomenes in strijd met de →Achaiische bond onder →Aratos van Sikyoon. De laatste riep de hulp in van koning →Antigonos lil van Macedonië. Door deze werd Kleomenes in 222 bij Sellasia (Noord-Lakonië) verslagen. Hij vluchtte naar Egypte en pleegde daar zelfmoord.
LITT. H.Bolkestein, Sociale politiek en sociale opstandigheid in de oudheid (1934); T.W.Africa, Phylarchus and the Spartan revolution (1961).
