James, Schots geoloog, *3.6.1726 Edinburgh, ♰26.3.1797 Edinburgh. Hutton verrichtte na studies rechten en medicijnen, geologisch onderzoek in Europa.
Naar aanleiding daarvan schreef hij Theory of the earth. Hierin wijst hij op de cyclus van het aardoppervlak: verwering-sedimentatie-diagenese-metamorfose-opheffing-verwering, waarbij metamorfose, opsmelting en opheffing tot stand zouden worden gebracht door een hypothetische inwendige warmtebron. Huttons theorie, die m.n. na het werk van J.Playfair, Illustrations of the Huttonian theory of the earth (1802), positief werd ontvangen, was in tegenstelling met de historische opvatting (→Werner, Abraham G.), waarbij kristallijne gesteenten een ontstaanswijze werd toegekend en waarbij erosie geen belangrijke rol speelde. Deze controverse tussen plutonisten (medestanders vanJ.Hutton) en neptunisten (medestanders van A.G. Werner) heeft het geologisch denken gedurende de 19e eeuw beïnvloed. Werk: Theory of the earth (1788; uitgebr. herdr. 2 dln. 1795).
LITT. E.B.Bailey, J.Hutton (1967).
