Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 04-07-2020

Tropie

betekenis & definitie

Eigenschap van een plant, micro-organisme, virus of hormoon om in een bepaalde richting of op een bepaald weefsel of orgaan gericht te zijn

Veel pathogene micro-organismen en virussen hebben een specifiek weefsel of zelfs een specifiek celtype waar ze hoofdzakelijk in terecht komen. Men noemt dit een weefseltropie (Engels: “tissue tropism”). Bijvoorbeeld het rabiësvirus zit hoofdzakelijk in zenuwweefsel en humaan parvovirus B19 richt zich op bloedvormende stamcellen. De tropie kan breed zijn of heel specifiek. Het wordt veroorzaakt door de interactie tussen moleculen aan de buitenkant van het virus met receptormoleculen op de celmembraan die daar vanwege een cellulaire functie aanwezig zijn. Cellen, weefsels of gastheren die de virusbindende receptor niet tot expressie brengen zijn ongevoelig voor het virus. Een pathogeen micro-organisme kan door een mutatie in de herkenningstructuren van tropie veranderen en dan bijvoorbeeld op een andere gastheer “overspringen”.

Een ander gebruik van het woord tropie is de aanduiding “-troop” bij hormonen. Bijvoorbeeld thyrotroophormoon, uitgescheiden door de hypofyse, werkt op de schildklier (thyroïd) en gonadotroophormonen werken op de gonade (ovarium en testis).

In de botanie wordt bij het begrip tropie gebruikt om de groeireactie op een externe stimulus te beschrijven. Bekend zijn fototropie (onder invloed van licht) en geotropie (onder invloed van de zwaartekracht). Deze tropieën kunnen positief (naar de stimulus toe) of negatief (van de stimulus af) zijn. De lichtintensiteit wordt door de plant waargenomen met een lichtgevoelig flavoproteïne, dat interfereert met transporters van het plantenhormoon auxine. Daardoor gaat de plant aan de schaduwzijde harder groeien. Bij de geotropie-respons wordt de zwaartekracht waargenomen door amyloplasten (zetmeelkorrels) die in een speciaal celonderdeel, de statocyst, zitten.

Tropie moet niet verward worden met trofie (de voeding betreffende).