Concept volgens welk de hersenen van de mens opgebouwd zijn uit drie onderdelen die verschillen in evolutionaire ouderdom en onderscheiden functies hebben
Volgens het triune brein-idee bestaan de menselijke hersenen uit een “nieuw zoogdierenbrein” (“neomammalian”), een oud zoogdierenbrein (“paleomammalian”) en een reptielenbrein. Deze onderdelen worden morfologisch geduid als neocortex, limbisch systeem en hersenstam. Het idee is afkomstig van Paul D. MacLean (1937-2007) en een groot aantal enthousiaste volgelingen, o.a. de astronoom Carl Sagan. MacLean presenteerde zijn concept voor het eerst bij een lezing in 1965. De term ”limbisch systeem” is ook afkomstig van MacLean.
Het idee sloeg indertijd geweldig aan en verwierf grote populariteit bij het publiek, ook bij wetenschappers buiten de biologie. De overzichtelijke eenvoud sprak veel mensen aan en gaf houvast bij het verklaren van irrationeel menselijk gedrag (nl. veroorzaakt door het “reptielenbrein”).
Moderne neurowetenschappers zijn er niet van gecharmeerd. Het concept suggereert dat de drie hersendelen los van elkaar hun eigen verzameling gedragingen reguleren. Dat is niet zoals het brein werkt. Beeldvorming met MRI duidt erop dat bij vrijwel alle hersenfuncties meerdere onderdelen betrokken zijn. Het is juist kenmerkend voor de mens en uniek voor het menselijk brein vergeleken met dat van primaten, dat de kernen van het limbisch systeem sterk verbonden zijn met de prefrontale cortex. Bovendien is het gedrag van vogels en reptielen niet te omschrijven als zuiver instinctief en ritualistisch. Ook vogels kunnen een groot aantal gedragingen aanleren. Structuren waarvan MacLean veronderstelde dat ze geëvolueerd waren bij primitieve zoogdieren, gaan feitelijk terug op de eerste vertebraten. Een voorbeeld is de hippocampus, waarvan men nu weet dat hij homoloog is met het lateraal pallium van de vissenhersenen.
