Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 25-07-2020

Strepsirrhini

betekenis & definitie

Eén van de twee hoofdgroepen binnen de primaten; maki’s en lori’s

Maki’s en lori’s zijn wel primaten maar worden niet tot de “apen” gerekend. Samen met de tarsiërs (spookdiertjes) werden ze vroeger “halfapen” genoemd (Prosimii) maar deze term is in onbruik geraakt omdat uit fylogenetische analyse blijkt dat tarsiërs meer verwant zijn aan de echte apen dan aan maki’s en lori’s. De correcte splitsing is nu tussen Strepsirrhini en Haplorrhini. Het kenmerkende verschil is het natte rhinarium (neuspunt) met philtrum (spleet) van de Strepsirrhini (letterlijk “spleetneuzen”).

Maki’s, ook wel genoemd vosapen of lemuren (superfamilie Lemuroidea) omvatten een soortenrijke groep van primaten die alleen voorkomen op het eiland Madagaskar. Er zijn heel kleine dieren bij (muislemuur van 30 g) en behoorlijk grote, zoals de uitgestorven Archaeoindris, ter grootte van een gorilla. Heel bekend is de ringstaartmaki, Lemur catta, een aantrekkelijk dier in dierentuinen.

De voorouders van de maki’s hebben tussen 60 en 50 Ma BP Madagaskar gekoloniseerd vanaf Afrika, toen het eiland al aanzienlijk verwijderd was van het Afrikaanse continent. Gedacht wordt dat ze gebruik gemaakt hebben van drijvende vegetatie. Zo’n radiatie vanuit een kleine koloniserende groep is vergelijkbaar met de cichlide vissen in de Afrikaanse meren en de grondvinken op de Galapagoseilanden.

De andere superfamilie, Lorisoidea, omvat de lori’s en de galago’s. De eerste komen voor in de oerwouden van Zuidoost-Azië en de tweede in Afrika. Het zijn typische nachtdieren die in de bomen leven. Lori’s staan bekend om hun trage bewegingen.

De Strepsirrhini worden gedacht af te stammen van een groep primaten uit het Eoceen, de Adapidae, waarvan fossielen aangetroffen zijn in Europa, Noord-Amerika en Azië.