Lipofiele signaalstof die door klieren met interne secretie afgegeven wordt aan het bloed en diverse doelwitorganen beïnvloedt, o.a. in relatie tot seksuele ontwikkeling, voortplantingsfuncties, stofwisseling en stressreacties
De steroïdhormonen van gewervelde dieren omvatten oestrogenen (o.a. oestradiol), progestagenen (o.a. progesteron), beide uit het ovarium, androgenen (o.a. testosteron uit de testis) en corticosteroïden (o.a. cortisol uit de bijnierschors). Ook het vervellingshormoon ecdyson van geleedpotige dieren is een steroïdhormoon en in planten komen steroïdhormonen voor (phytoecdysteroïden) die gebruikt worden tegen insectenvraat.
Steroïdhormonen zijn afgeleid van cholesterol en behoren tot de chemische groep van de sterolen. De basisstructuur van een sterol omvat vier alifatische koolstofringen waarbij op diverse plaatsen alkyl-, hydroxy- en keto-groepen gebonden kunnen zijn. Bij oestradiol is één van de zesringen aromatisch.
Cholesterol is een centrale metaboliet in het vetmetabolisme en speelt een belangrijke rol bij de stabilisatie van celmembranen. Bij de biosynthese van steroïdhormonen uit cholesterol spelen enzymen van de cytochroom P450-familie een belangrijke rol.
Net als cholesterol zijn steroïdhormonen lipofiel, d.w.z. slecht oplosbaar in water; ze worden met speciale transporteiwitten in het bloed vervoerd. Ze oefenen hun effect op het doelwitweefsel uit door na opname in de cel te binden aan een specifiek receptoreiwit dat vervolgens werkt als transcriptiefactor en een cascade van genexpressies in gang zet.
De evolutie van endocriene systemen die gebruik maken van steroïdhormonen is waarschijnlijk vrij laat begonnen. De biosyntheseroutes voor steroïden bestonden al veel langer, maar pas bij de eerste Chordata zijn specifieke eiwitten ontstaan die een functie kregen als hormoonreceptor en gebruik maakten van al bestaande cholesterol-derivaten. Op dezelfde manier zijn de ecdyson-receptoren bij Arthropoda ontstaan. De evolutie van deze hormoonsystemen werd niet gedreven door de hormonen zelf, maar door de eiwit-receptoren.
