Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 03-09-2019

Specimen

betekenis & definitie

Kenmerkend exemplaar, voorbeeld of monster van een bepaald object, in de biologie veelal van een taxonomisch gedefinieerde soort

Een specimen laat de typische eigenschappen van een object zien en werkt als model of vergelijkingsmateriaal voor andere, soortgelijke objecten die tot dezelfde categorie gerekend worden. Een specimen kan een mineraal zijn, een fossiel of een bloedmonster, maar in de evolutiebiologie is het meestal een plant of een dier. Bijvoorbeeld, bij een veldexcursie worden meerdere specimens verzameld van een bepaalde keversoort die gedroogd, opgeprikt of ingevroren bewaard worden, waarbij elk individu wordt voorzien van een label met vindplaats, datum en onderzoeker. Tegenwoordig voegen natuurhistorische musea ook een DNA-barcode aan de specimens toe.

Een verzameling gecatalogiseerde specimens wordt een biobank of een biorepositorium genoemd. Landbouwkundige instituten beheren vaak grote collecties zaden van uiteenlopende variëteiten van bepaalde gewassen. Ook worden specimens (DNA, weefsels, cellen) van bedreigde diersoorten ingevroren met het oog op hun mogelijk uitsterven (bijvoorbeeld het “Frozen Ark”-project, Universiteit van Nottingham).

Een specimen van bijzondere betekenis is het type-specimen van een soort, ook genoemd holotype. Dit is het exemplaar waar de soortnaam op gebaseerd is, en dat in een museumcollectie bewaard wordt. In principe zal een taxonoom bij het beschrijven van een nieuwe soort de type-specimens van gerelateerde soorten bekijken om er zeker van te zijn dat de nieuwe soort niet onder een andere naam al bekend is. Door af te spreken welk specimen het type-specimen is kan hierover geen verwarring ontstaan.

Een verwante taxonomische term, met name gebruikt in de paleontologie, is het hypodigma van een soort, waarmee de verzameling fossiele brokstukken bedoeld wordt die tot een veronderstelde soort behoren.