Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 12-05-2020

Posterior

betekenis & definitie

Aan de achterkant, richting de achterzijde van het lichaam, bij dieren richting de staart, bij mensen naar de rugzijde

Het tegengestelde van posterior is anterior (aan de voorzijde). Bij de meeste dieren valt de aanduiding anterior-posterior samen met frontaal-caudaal, maar bij de mens heeft men een afwijkende terminologie ingevoerd. Dat heeft te maken met de standaard anatomische positie van het menselijk lichaam, namelijk rechtopstaand, het hoofd met de ogen naar voren in rust op het lichaam en de armen langs het lichaam met de handpalmen naar voren.

In die positie is “anterior” (voorzijde) gelijk aan de biologische ventrale zijde en “posterior” gelijk aan dorsaal. Bij (opgerichte) vogels wordt ook de term anterior gebruikt voor de ventrale zijde, maar dorsaal voor de rugzijde. Bij alle overige dieren met bilaterale symmetrie, bijv. vissen, insecten en wormen, is anterior equivalent met frontaal of craniaal en posterior met caudaal.

De anterior-posterior-as is een van de twee hoofdassen van het lichaam (naast de ventro-dorsale as) en voor veel dieren de allerbelangrijkste organiserende factor in het lichaam. Aan de voorkant, per definitie de richting waarin bewogen wordt, liggen logischerwijze zintuigen voor de waarneming van visuele en olfactorische prikkels. Vanwege de noodzaak tot integratie met het bewegingsapparaat ligt ook het zenuwstelsel grotendeels anterior. Aan de posteriore zijde liggen de openingen waardoor excretieproducten (urine en faeces) achtergelaten kunnen worden.

De anterior-posterior ligging van organen is niet van toepassing op slakken die vanwege de torsie een lus in hun darmkanaal hebben gekregen. Bij slakken openen de anus en de nieropening aan de voorkant, boven de kop. Ook is het anterior-posterior-onderscheid niet van toepassing op radiair-symmetrische dieren.