Theorie volgens welke het dierenrijk zijn oorsprong vindt in een eenvoudig schijfvormig dier dat voortkwam uit de larve van neteldieren
Neteldieren (Cnidaria: poliepen, kwallen, zeeanemonen en koralen) hebben, als ze zich seksueel voortplanten, een larve in de vorm van een platte schijf, aan twee zijden afgerond, genaamd planula. De schijf is bezet met ciliën die de voortbeweging verzorgen: de larve zwemt één kant op, maar heeft geen mond of anus. Ook sponzen kennen een soortgelijke larve, althans de sponzen die zich seksueel voortplanten zoals de modelspons Amphimedon queenslandica (de meeste sponzen planten zich aseksueel voort). Ook de Placozoa (“plakdiertjes”), een fylum van zeer eenvoudige dieren verwant aan Cnidaria, lijken enigszins op een planula (die dan meestal placula genoemd wordt).
De planula-hypothese wordt toegeschreven aan de Duitse zoöloog Otto Bütschli (1848-1920), een tijdgenoot van Ernst Haeckel. Maar meer dan de gastraea-theorie heeft de planula-hypothese nog steeds aanhangers. Bütschli veronderstelde dat uit de planula de rest van het dierenrijk evolueerde door middel van pedomorfose, een vorm van heterochronie. Terwijl de metamorfose naar poliep werd geblokkeerd liep de geslachtelijke ontwikkeling door. De Bilateria evolueerden zo uit de larve van hun voorouders.
Essentieel in de redenering is dat de planula een vrijzwemmende larve is en in samenhang daarmee een tweezijdige symmetrie vertoont. Dat vormt een beter uitgangspunt voor de evolutie van de Bilateria dan de volwassen neteldieren die een radiaire symmetrie hebben.
In overeenstemming met de planula-hypothese wordt in sommige fylogenetische reconstructies gevonden dat de Bilateria dichter bij de oorsprong van het dierenrijk staan dan de Radiata. De radiaire symmetrie zou een secundair kenmerk zijn, samenhangend met de sessiele levenswijze. Tegen de planula-hypothese pleit echter dat het fylum Ctenophora (radiair-symmetrisch zonder planula) in de fylogenie van de Metazoa vóór de Cnidaria geplaatst wordt.
