“Major Histocompatibility Complex”, een verzameling eiwitten van het adaptieve immuunsysteem die onderdelen van lichaamsvreemde moleculen presenteren aan de buitenzijde van de cel
De belangrijkste functie van de MHC-eiwitten (ook genoemd HLA, human leukocyte antigen) is om antigenen van ziekteverwekkers (epitopen) en onderdelen van de eigen eiwitten aan het oppervlak van de cel te “presenteren”. De belangrijkste antigeen-presenterende cellen zijn macrofagen, dendritische cellen en B-cellen. Het gepresenteerde complex van MHC met een antigen wordt herkend door specifieke T-cellen. Daarbij “leert” het immuunsysteem onderscheid te maken tussen de eigen eiwitten en lichaamsvreemde eiwitten. De presentatie van antigenen is de basis voor het geheugen van het immuunsysteem en het “adaptieve” karakter, namelijk hierdoor kan een organisme na het eerste contact met een ziekteverwekker zich wapenen tegen volgende contacten.
Het adaptieve immuunsysteem is kenmerkend voor de gewervelde dieren. Het is ontstaan bij de Vertebrata; de ongewervelde Chordata (lancetvisjes en manteldieren) hebben het niet. Ongewervelde dieren hebben wel een “natief” (“aangeboren”) immuunsysteem, dat een zeer beperkt leervermogen heeft. Dit meer basale immuunsysteem komt ook bij vertebraten voor.
Het MHC bestaat uit drie groepen, klasse I, II en III. De in totaal 224 genen liggen bij de mens op chromosoom 6 in een cluster van 3,6 miljoen nucleotiden met relatief weinig recombinatie dat zich gedraagt als een haplotype. MHC-genen staan bekend om hun enorme polymorfie en hoge mate van heterozygositeit, wat evolutionair voordelig is omdat de genen codominant zijn en een heterozygoot dus tegen meerdere ziekteverwekkers bestand is. Heterozygositeit wordt in de hand gewerkt doordat vrouwen bij hun partnerkeuze een voorkeur blijken te hebben voor mannen met een MHC-genotype anders dan ze zelf hebben (volgens de “zweterige T-shirtjes test).
