Studie van weekdieren, met name tweekleppigen, slakken en inktvissen
Weekdieren hebben vanwege hun vermogen om een schelp te maken veel fossielen achtergelaten en spelen daarom een belangrijke rol bij evolutionaire reconstructies. De Amerikaanse evolutiebioloog Stephen Jay Gould begon zijn carrière met empirisch werk aan landslakken. De langdurig constante vorm van fossiele schelpen, afgewisseld door plotselinge veranderingen, inspireerde hem tot het idee van evolutie volgens gepunctueerde equilibria.
Omdat veel terrestrische weekdieren hermafrodiet zijn heeft de malacologie belangrijk bijgedragen aan onze kennis over de evolutie van reproductieve systemen, seksueel conflict en seksuele selectie. Vanwege de asymmetrie van het lichaam door de torsie en de gewonden schelp zijn slakken ook interessant gebleken voor evolutionaire analyse van problemen rond bilaterale symmetrie.
De neurobiologie van gedrag, met name sociaal leren, wordt veel bestudeerd aan inktvissen zoals Octopus. Ook belangrijk voor de gedragsfysiologie is de pijlinktvis Loligo die reuzenaxonen heeft waar gemakkelijke elektrodes in te plaatsen zijn.
Maar de best onderzochte modeldieren zijn de poelslak Lymnaea stagnalis, de zeehaas Aplysia californica en de mediterrane zoetwaterslak Biomphalaria glabrata. De laatste is een tussengastheer voor trematode parasieten van het geslacht Schistosoma, die bij de mens de ziekte bilharzia veroorzaken. Aplysia en Lymnaea zijn aantrekkelijk vanwege de goede experimentele toegankelijkheid van het centrale zenuwstelsel waarin individuele neuronen herkenbaar zijn. Het principe van neurosecretie, dat neuronen stoffen afscheiden die werken als hormonen, is in 1935 voor het eerst beschreven door de Amerikaanse malacoloog Berta Scharrer bij onderzoek aan Aplysia. Later ontwikkelde Jan Lever en Joos Joosse aan de Vrije Universiteit Amsterdam de poelslak Lymnaea tot het modeldier voor neuro-endocrinologie.
