Ribkwallen; fylum van radiair-symmetrische mariene dieren aan de basis van het dierenrijk
Ribkwallen hebben een levenswijze vergelijkbaar met kwallen (Cnidaria) maar missen netelcellen. In plaats daarvan laten ze tentakels in het water hangen waar plankton aan kleeft dat vervolgens naar de mond gebracht wordt. De naam danken de dieren aan de kammetjes (ctenen) op het lichaam, die bestaan uit met elkaar versmolten ciliën.
Aan de Nederlandse kust is Pleurobrachia (zeedruif) algemeen en deze wordt ook vaak op het strand aangetroffen; het is een geleibolletje van 1 cm doorsnede, waarop in zeewater heel mooi de iriserende, in rijen bewegende kammetjes zichtbaar zijn. Een ander modeldier voor vergelijkend genoomonderzoek is de Amerikaanse soort Mnemiopsis leidyi.
Ribkwallen werden vroeger met de Cnidaria samengenomen tot de groep Coelenterata (holtedieren) of Radiata, dieren met in aanleg rotatiesymmetrie. Maar Coelenterata en Radiata zijn geen monofyletische groepen omdat, volgens verschillende fylogenetische reconstructies, Ctenophora een meer voorouderlijke positie innemen. Sommige auteurs hebben de ribkwallen zelfs aan de basis van het dierenrijk geplaatst, nog vóór de sponzen. Deze hypothese zou ook inhouden dat het zenuwstelsel en de mesodermale spieren, die bij ribkwallen en Cnidaria voorkomen, aan het begin van het dierenrijk evolueerden, daarna bij sponzen en Placozoa verloren zijn gegaan en bij Cnidaria en Bilateria opnieuw geëvolueerd zijn. Dit idee stuitte op veel weerstand.
Er zijn ook verschillende fylogenetische reconstructies die pleiten voor plaatsing van de Ctenophora als aparte lijn tussen sponzen en Cnidaria. Mogelijk zijn de stambomen met Ctenophora als eerste afsplitsing van de Metazoa artefacten van de fylogenomische analyse, veroorzaakt door genverlies, maar het laatste woord is er nog niet over gezegd.
