Nederlandse vogelnamen en hun betekenis

Henk Blok en Herman ter Stege (2020)

Gepubliceerd op 11-06-2020

WILDE ZWAAN - Cygnus cygnus

betekenis & definitie

Duits : Singschwan

Engels : Whooper Swan

Frans : Cygne chanteur

Fries : Kloekswan

Betekenis wetenschappelijke naam:

zwaan (achtergrond onbekend).

‘Wilde’ dient ter onderscheiding van de algemeen voorkomende en vaak tamme Knobbelzwaan. In Friesland is de variant (Wylde) Swan.

De meeste namen staan in het teken van het trompetterende of toeterende geluid van de vogel, dat min of meer klinkt als “hoe-hoe”. De klanken zijn verwoord in de Friese naam, die ook als Klukswan (Fr) wordt geschreven en in het vermelde Engelse Whooper.

Een naamsvervorming suggereert dat deze zwaan een huilend geluid maakt: Hoels- woan (Gr), Hoelzwaan, Oelder (KvO), Uulder (KvO) en Huyler. Ook Gulswan (Fr) heeft er betrekking op. Gul = gil of schreeuw.

Zij die in het geluid een melodie hoorden noemden hem Zingzwaan en Zangzwaan, een vertaling van de Duitse naam. Zie de legende van de zingende zwaan bij de Knobbelzwaan.

Geelbek is de enige naam die iets over z’n uiterlijk zegt.

Namen die het gebied aanduiden waar deze zwaan vaak gesignaleerd is respectievelijk broedt, zijn Texelaar (Kam, NH) en Deen (Gr, ZVl, Ree, WFr). Bij Texelaar zou echter verwarring met de knobbelzwaan kunnen zijn opgetreden. De laatste verwijst naar het vroegere Deense Rijk, dat de landen van Scandinavië omvatte.

Onder Franse invloed zijn Kernoel(je) (Zl) en het Vlaamse Karoen ontstaan. Deze namen betekenen feeks. Ze brengen het gedrag in de broedtijd tot uitdrukking, wanneer de zwaan met z’n vleugels op het water slaande een indringer verjaagt.

< >