Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Middelstum

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Menthedalaan 2), oorspronkelijk gewijd aan St. Hippolytus, is een eenbeukige kruiskerk met driezijdige koorsluiting en een toren van drie geledingen met tentdak en opengewerkt koepeltje.

De laat-gotische kerk werd in fasen gebouwd in de tweede helft van de 15de eeuw, waarbij de toren in 1487 gereed kwam. Vermoedelijk in het begin van de 16de eeuw voegde men de sacristie toe in de noordoosthoek van het noordtransept.

De enkele malen gewijzigde sacristie heeft haar oorspronkelijke verdieping verloren. In de toren hangt een klok uit 1520, gegoten door Johan Schonenborch, en in het 17de-eeuwse koepeltje op de toren een carillon uit 1661-'62, gegoten door François Hemony.

Daaraan zijn in 1949 klokken van de firma Eijsbouts toegevoegd. Drie gedenkstenen boven de ingang van de toren herinneren aan de bouw in 1487 en aan reparaties in 1767 en 1831.

Bij een kerkrestauratie in 1974, naar plannen van R. Offringa, zijn de tufstenen en bakstenen traceringen van de spitsboogvensters in koor en schip gereconstrueerd.Het interieur wordt overdekt door kruisribgewelven, waarop een aantal fragmenten van 16de-eeuwse schilderingen bewaard gebleven is. Het betreft onder meer afbeeldingen van de Zondeval, het Laatste Oordeel en in het koor meer renaissancistische schilderingen van acanthusbladeren en vogels. Op de noordmuur van het koor is Christus als Salvator Mundi afgebeeld. Een uit 1704 daterende grote herenbank met flankerende deuren naar ontwerp van Allert Meijer en met snijwerk van Jan de Rijk vormt de scheiding tussen koor en schip. Tot de inventaris behoren verder een preekstoel en een doophek, toegeschreven aan Casper Struiwig (1733), en een door P. van Oeckelen gebouwd orgel (1863). In het koor ligt de grafkelder uit 1654 van Joan Lewe en Geertruida Alberda, bewoners van de borg Ewsum.

De kerk bevat verder enkele 17de-eeuwse grafzerken en een zandstenen epitaaf voor Ebert Onsta (†1476). De pastorie (Kerkpad 25), een eenlaags pand met verhoogd middendeel en schilddak, dateert blijkens de gevelsteen uit 1876. De vensters hebben een geprofileerde omlijsting met kuif. Links bevindt zich een later aangebouwde serre.

< >