Gepubliceerd op 02-01-2020

20ste-eeuwse woonhuizen in Assen

betekenis & definitie

Rond 1900 kwamen veel grote villa's en herenhuizen tot stand in neorenaissancestijl, chaletstijl of jugendstil, dan wel in combinaties daarvan. Opvallende voorbeelden met een mengvorm van neorenaissance- en jugendstil-elementen zijn de herenhuizen Torenlaan 1 (1903), Vaart 43-45 (circa 1905), Brink 36-37 (circa 1905) en Vaart 19 (1902-'05), gebouwd voor graanhandelaar G.J. de Waard, evenals de gevelwanden Beilerstraat 61-65 (1905) en Beilerstraat 149-155 (circa 1910).

Een vakwerktopgevel heeft de door H.A. Zondag voor J.M.A. van Nes ontworpen villa Wilhelminastraat 7 (1909).

Een chaletstijl-sierspant bezit Oranjestraat 33 (circa 1910). Opvallend is de gelijkenis van de rond 1905 met gepleisterde velden en baksteendecoraties gebouwde villa's Torenlaan 3-5 en Groningerstraat 149.

Uit dezelfde tijd is de met enkele jugendstil-tegeltableaus versierde villa Javastraat 1. In 1910 ontwierp H.

Enklaar de villa Oranjestraat 15-17. Andere voorbeelden uit circa 1910 zijn: Wilhelminastraat 25, Wilhelminastraat 27-29, ontworpen door J. van Houten, en Oranjestraat 45-47.

De in 1916 voor en door D.S. Geurtsen ontworpen villa Oranjestraat 49-51 heeft een opvallende oranje baksteenkleur.

Eenlaagse burgerwoningen met jugendstil-elementen zijn onder meer: Julianastraat 4-6 (circa 1900), Witterstraat 3 (circa 1900) en Groningerstraat 83 (1907). Kenmerkend voor de late jugendstil zijn de aan de bovenzijde wit gepleisterde gevels, zoals te zien bij Emmastraat 13 en Witterstraat 39 (beide circa 1910) en Kanaal 207-209 (circa 1915).Rationalistische details vertoont het herenhuis Torenlaan 11, dat in 1906 ingrijpend werd verbouwd door J. Smallenbroek. Rationalistische ontwerpen zijn Oranjestraat 25-27 (1910), Oosterhoutstraat 60-62 (circa 1910) en Vaart 65 (1913). Op de architectuur van K.P.C. de Bazel georiënteerd is het woonhuis Kanaal 5 (circa 1925), met meandervormige baksteendecoraties. ‘Um 1800’-architectuur vertonen Vaart 41 (circa 1915) en de door G. Knuttel voor A. Dorhout Mees in 1915 ontworpen villa Dr.

Nassaulaan 20. Zowel nieuw-historiserende vormen als expressionistische details hebben de huizen Bosstraat 3-5 (1920-'21), naar ontwerp van J. Jansen van Galen, Iepenlaan 10 (1925) en Oranjestraat 21-23 (circa 1925). Opvallend plastische expressionistische vormen vertonen de door een fors rieten tentdak gekenmerkte villa Plataanweg 33 (1927-'28), gebouwd voor J. Levie naar ontwerp van A. van Oosten, en het met een gebogen rieten dak gedekte huis De Pauw (Port Natalweg 2; 1934), opgetrokken naar plannen van T. de Haan. Minder uitgesproken, maar wel kenmerkend zijn de rond 1930 tot stand gekomen expressionistische woonhuizen Steendijk 144-146, Vaart 152-154, Emmastraat 22 en Oranjestraat 53-55.

Een horizontaal benadrukte kubistische architectuur met platte daken hebben de zakelijk-expressionistisch vorm gegeven woonhuizen Emmastraat 10 (1921) en Emmastraat 29-43 (1922-'23), naar ontwerpen van M. de Vries, het woonhuis Beilerstraat 45 (1926) en de voor J.G.F. Benes naar een ontwerp van A. van Oosten gebouwde villa Parkstraat 25 (1932-'33). Het meest karakteristiek zijn de door J.F.A. Göbel ontworpen villa's Plataanweg 3 (1931) en Vaart 41a (1934). Voorbeelden van forse, sobere zakelijk-expressionistische villa's met kap zijn: Emmastraat 19, Emmastraat 61 en Vaart 120-122 (alle circa 1930), en Bosstraat 2-4 (1935). Traditionalistische vormen vertonen de vergelijkbare dubbele huizen Vaart 12-16 (circa 1935) en Torenlaan 6a-6c (1937). Het rond 1960 opgetrokken flatgebouw op de Brink, hoek Marktstraat is een karakteristieke uiting van wederopbouwarchitectuur.

< >