Wetsontwerp en M. v. T.
Een wetsontwerp wordt opgesteld aan het departement van den betrokken Minister, voorzien van een Memorie van Toelichting, een stuk dat, zooals de naam al zegt, de gronden aangeeft, waarom het wetsontwerp noodig wordt geoordeeld, en dat verder een toelichting geeft op hetgeen wordt voorgesteld. Dit wetsontwerp wordt eerst behandeld in den Ministerraad, om na te gaan, of de andere Ministers zich met de indiening er van kunnen vereenigen.Raad van State. Eerst wordt nu nog het advies gevraagd van den Raad van State. De leden van den Raad van State, 15 in getal, vermoedelijk binnenkort 10, worden door de Koningin benoemd, die er zelf de Voorzitster van is. Gewoonlijk wordt het voorzitterschap echter overgelaten aan den vice-president. Zooals men weet, heeft ook Prinses Juliana zitting in den Raad. Zijn hoofdtaak is het geven van adviezen aan de Regeering.
Is dit advies ontvangen, (dit stuk blijft bij de Regeering) dan worden wetsontwerp en
Memorie van Toelichting, met een door de Koningin onderteekende Koninklijke Boodschap, (een formulier van aanbieding) aan de Tweede Kamer gezonden. Deze stukken worden gedrukt en aan de leden rondgedeeld. Zij zijn voor het publiek tegen betaling verkrijgbaar aan de Algemeene Landsdrukkerij, Fluweelen Burgwal, Den Haag.
In de Kamer begint nu eerst het vóór-onderzoek. Gewoonlijk geschiedt dit in de afdeelingen. Driemaal per jaar verdeelt de Kamer zich, bij loting, in 5 afdeelingen. Deze afdeelingen vergaderen wel in het gebouw der Kamer, doch nooit in het openbaar. Als de Kamer „in de afdeelingen gaat”, is er dus geen openbare vergadering, maar worden een aantal wetsontwerpen in de afdeelingen onderzocht, d.w.z. daar besproken en gecritiseerd. Iedere afdeeling benoemt een van haar leden tot rapporteur.
Deze heeft tot taak, aanteekening te houden van hetgeen in zijn afdeeling omtrent een bepaald wetsontwerp wordt gezegd. Er zijn 5 afdeelingen, er zijn dus ook 5 rapporteurs. Deze 5 rapporteurs vormen te zamen de Commissie van Rapporteurs.
Voorloopig Verslag. Is het afdeelingsonderzoek afgeloopen, dan konit de Commissie van Rapporteurs bijeen en worden de aanteekeningen van de 5 rapporteurs verwerkt tot één geheel, het Voorloopig Verslag. Is het Voorloopig Verslag verschenen, (ook dit stuk is, evenals alle stukken, die op het wetsontwerp betrekking hebben, aan de Alg. Landsdrukkerij verkrijgbaar) dan weet men dus, of het wetsontwerp door de Kamer al of niet gunstig is ontvangen en tegen welke bepalingen de Kamerleden bezwaar hebben gemaakt.
Memorie van Antwoord. Op het Voorloopig Verslag wordt door den Minister geantwoord met een Memorie van Antwoord, waarin hij de geopperde bezwaren poogt te weerleggen. Het komt echter vaak voor, dat de opmerkingen in het Voorloopig Verslag den Minister aanleiding geven, zijn oorspronkelijk wetsontwerp te wijzigen. Dit gebeurt dan bij Nota van Wijzigingen.
Is nu door deze gewisselde stukken de openbare beraadslaging voldoende voorbereid, dan doet de Commissie van Rapporteurs daarvan mededeeling in een Verslag.
Teneinde een meer deskundige behandeling te waarborgen, wordt in plaats van een Commissie van Rapporteurs soms een Commissie van Voorbereiding benoemd. Bij sommige wetsontwerpen wordt het vóór-onderzoek opgedragen aan een Bijzondere Commissie (van deskundige Kamerleden). Voor wetsontwerpen, die betrekking hebben op belastingen, op privaat- en strafrecht, en voor waterstaatsaangelegenheden is er zelfs een Vaste Commissie van onderzoek.
